Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie. Jak minimalizować zagrożenia?

Każdy przedsiębiorca ponosi ryzyko biznesowe. Może narazić ono firmę na wiele negatywnych konsekwencji, w tym utratę przychodów, spadek konkurencyjności, przestój w działalności, pogorszenie płynności finansowej, a nawet bankructwo.

Nie można całkowicie wyeliminować ryzyka biznesowego, lecz warto mu przeciwdziałać i minimalizować skutki jego wystąpienia. Służy temu zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie, rozumiane jako proces.

Czym jest ryzyko biznesowe?

Ryzyko biznesowe to prawdopodobieństwo wystąpienia niekorzystnych dla przedsiębiorstwa zdarzeń, które wpływają negatywnie na jego działanie i narażają na straty. Ryzyka w prowadzonej działalności nieustannie się zmieniają.

Ryzyko biznesowe – przykłady

Ryzyko biznesowe może być związane z czynnikami, na które firma ma wpływ oraz źródłami zewnętrznymi, pozostającymi poza jej oddziaływaniem. Poznaj przyczyny, które mogą stanowić ryzyko dla przedsiębiorstwa.

Przykładowe czynniki zewnętrzne:

• klęski żywiołowe,
• niekorzystne warunki pogodowe,
• sezonowość sprzedaży,
• pojawienie się nowej konkurencji na rynku,
• wysoka inflacja,
• brak wykwalifikowanych kadr na rynku,
• zmiany regulacji prawnych,
• niekorzystna sytuacja społeczno-gospodarcza,
• wahania kursów walut,
• spadek dostępności surowców lub podzespołów na rynku,
• zmiany technologiczne,
• niekorzystne zmiany warunków finansowania, np. na skutek podniesienia stóp procentowych.

Przykładowe czynniki wewnętrzne:

• duża rotacja pracowników,
• błędne decyzje dotyczące zarządzania w firmie,
• zatory płatnicze,
• nieprzemyślane decyzje inwestycyjne,
• wypalenie zawodowe pracowników,
• utrata dostępu do kapitału,
• wypadki w pracy,
• niski poziom motywacji pracowników,
• opóźnienia w wykonywaniu zleceń,
• awarie sprzętu, maszyn, pojazdów i innych środków trwałych,
• reklamacje zgłaszane przez klientów,
• kradzież lub zniszczenie firmowego majątku,
• wyciek poufnych danych lub dokumentów.

Ryzyko biznesowe można również podzielić na finansowe oraz niefinansowe. Pierwsze z wymienionych ma bezpośredni wpływ na dochody firmy, natomiast drugie oddziałuje na nie w sposób pośredni i jest trudne do zmierzenia (np. kryzys wizerunkowy).

Na czym polega zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie?

Zarządzanie ryzykiem biznesowym to proces, w którym sprowadzamy poziom ryzyka do akceptowalnego poziomu oraz przeciwdziałamy jego negatywnemu wpływowi na funkcjonowanie firmy. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie powinno być oparte na ciągłych i systematycznych działaniach. Warto zaangażować w ten proces zarówno zarząd, jak i wszystkich pracowników. 

Etapy zarządzania ryzykiem biznesowym

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie jest skuteczne, jeśli opiera się na szczegółowym monitoringu, analizie, działaniu i wyciąganiu wniosków. Można wyróżnić kilka podstawowych etapów zarządzania ryzykiem biznesowym.

Identyfikacja ryzyka

Polega na wykryciu zagrożeń, które mogą wywrzeć negatywny wpływ na funkcjonowanie firmy. Służą temu np. rozmowy z pracownikami, burze mózgów, wywiady, audyty czy badania ankietowe i fokusowe. Istotne zagrożenia wraz ze wskazaniem ich przyczyn powinny przyjąć postać dokumentu w formie rejestru ryzyka.

Analiza i ocena ryzyka biznesowego

Na tym etapie przedsiębiorstwo określa prawdopodobieństwo oraz potencjalne konsekwencje pojawienia się określonego ryzyka. Celem analizy jest podjęcie decyzji, czy firma może zaakceptować potencjalne straty, czy musi podjąć określone działania w celu ich ograniczenia. Do oceny prawdopodobieństwa ryzyka służy analiza ilościowa, natomiast analiza jakościowa pozwala przewidzieć ewentualne skutki. Należy przyjąć różne scenariusze zdarzeń – pozytywny, neutralny i negatywny. 

Ocena ryzyka biznesowego pozwala uporządkować wszystkie wykryte zagrożenia – od najmniej do najbardziej prawdopodobnych oraz od najmniej do najbardziej zagrażających funkcjonowaniu firmy. Do analizy warto wykorzystać nowoczesne narzędzia – np. specjalistyczne oprogramowanie komputerowe.

Sterowanie ryzykiem

Polega na podjęciu konkretnych działań, które mają na celu przeciwdziałać ryzyku oraz minimalizować negatywne efekty jego wystąpienia. Na tym etapie przedsiębiorstwo określa zakres interwencji, priorytety, a także dobiera metody i narzędzia.

Monitoring i kontrola ryzyka

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie nie powinno kończyć się na podjęciu zaplanowanych działań. Należy na bieżąco monitorować potencjalne zagrożenia – zarówno te wcześniej wykryte, jak i nowe, które mogą dopiero się pojawić. Firma powinna również ocenić skuteczność podjętej interwencji.

Strategie zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie

Można wyróżnić kilka strategii zarządzania ryzykiem biznesowym – unikanie, redukcję, akceptację oraz transfer ryzyka.

• unikanie – jest to strategia zachowawcza, która polega na powstrzymaniu się od ryzykownych działań. W tym celu firma zmienia dotychczasowy plan swojego funkcjonowania,
• redukcja – wiąże się z dążeniem przedsiębiorstwa do sprowadzenia danego ryzyka do akceptowalnego poziomu – zarówno pod względem prawdopodobieństwa jego wystąpienia, jak i skutków,
• akceptacja – firma przyjmuje ryzyko i nie podejmuje interwencji aż do chwili realnego pojawienia się zagrożenia. Elementem tej strategii zarządzania ryzykiem w przedsiębiorstwie jest przygotowanie alternatywnego planu działań,
• transfer – przeniesienie ryzyka biznesowego na zewnętrzny podmiot. Do przykładów transferu ryzyka można zaliczyć faktoring, wykupienie ubezpieczeń, outsourcing czy cesję wierzytelności.

Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie – przykłady działań

Sprawdź przykładowe działania, które możesz wprowadzić w swojej firmie, aby minimalizować ryzyko biznesowe.

Dywersyfikacja ryzyka

Polega na zróżnicowaniu prowadzonej działalności w różnych obszarach, m.in. dostawców, klientów, rynku zbytu, źródeł finansowania czy zakresu usług i produktów. Dzięki dywersyfikacji ryzyka straty w jednym obszarze można rekompensować zyskami w innym.

Szkolenia dla pracowników

Szkolenia dla pracowników to opłacalna inwestycja w rozwój firmy, a zarazem metoda przeciwdziałania ryzyku biznesowemu. Mogą one dotyczyć m.in. obowiązujących w firmie procedur i metod zarządzania ryzykiem.

Zabezpieczenie przepływów pieniężnych

Zarządzanie ryzykiem finansowym w przedsiębiorstwie powinno zakładać przeciwdziałanie zatorom płatniczym, które mogą zaburzyć płynność finansową firmy. Służą temu m.in. płatności z góry w modelu abonamentowym, pobieranie zaliczek, faktury z krótkim terminem płatności czy windykacja należności.

Środki ochrony

Firma powinna chronić swoje zasoby materialne oraz niematerialne. Do pożądanych działań pod tym względem można zaliczyć m.in.:

• zapewnianie pracownikom odzieży ochronnej, 
• stosowanie zabezpieczeń przeciwburzowych, 
• korzystanie z systemów antywłamaniowych, 
• regularne wykonywanie kopii zapasowych, 
• aktualizacja oprogramowania,
• dbanie o cyberbezpieczeństwo przedsiębiorstwa.

Weryfikacja kontrahentów

Przed podjęciem współpracy z kontrahentem warto zweryfikować jego wiarygodność w ogólnodostępnych rejestrach. Istnieje wiele sposobów na to, jak sprawdzić firmę. Można skorzystać m.in. z danych:

• Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG),
• Krajowego Rejestru Sądowego (KRS),
• Białej listy podatników VAT,
• Monitora Sądowego i Gospodarczego (MSiG),
• Krajowego Rejestru Zadłużonych (KRZ),
• Krajowego Rejestru Długów (KRD).

Nie pozwól na to, aby ryzyko biznesowe naraziło Twoją firmę na poważne straty i wpłynęło negatywnie na jej funkcjonowanie. Zarządzanie ryzykiem w przedsiębiorstwie to złożony proces, który pozwala przeciwdziałać istotnym zagrożeniom i minimalizować skutki ich wystąpienia.