Na czym polega zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie?

Odpowiednio wysoka płynność finansowa firmy to niezbędny warunek, aby mogła ona sprawnie działać na rynku i konkurować z innymi podmiotami. Utrata płynności finansowej może doprowadzić nawet do niewypłacalności i upadłości, czego obawia się co piąty polski przedsiębiorca.

Wyjaśniamy, co to jest płynność finansowa i jakie czynniki ją kształtują. Podpowiadamy również, na czym polega analiza płynności finansowej, jak nią zarządzać i co robić, aby ją poprawić.

Płynność finansowa – definicja

Płynność finansowa przedsiębiorstwa to jego zdolność do terminowego regulowania bieżących, krótkoterminowych (płatnych do 12 miesięcy) zobowiązań, m.in. wobec kontrahentów, pracowników czy organów podatkowych. Mogą być to np. należności z tytułu wynagrodzeń dla pracowników, czynszu, rat kredytu i leasingu, podatków, obowiązkowych składek na ubezpieczenie społeczne, a także zakupów niezbędnych w prowadzonej działalności towarów, surowców czy maszyn.

Czynniki kształtujące płynność finansową to m.in.:

• struktura i płynność bieżących aktywów obrotowych,
• poziom ogólnego zadłużenia przedsiębiorstwa,
• udział zobowiązań bieżących w ogólnym zadłużeniu,
• struktura czasowa bieżących zobowiązań (przeterminowane lub terminowe),
• struktura podmiotowa i rzeczowa bieżących zobowiązań.
  

Na płynność finansową mogą wpływać zewnętrzne czynniki makroekonomiczne niezależne od danego przedsiębiorstwa (np. regulacje prawno-podatkowe, struktura wynagrodzeń na rynku pracy, epidemie, kryzys gospodarczy, klęski żywiołowe), czynniki mikroekonomiczne wewnątrz firmy (np. sposób zarządzania płynnością finansową, niespodziewane awarie) oraz branżowe (np. sezonowość).

Na czym polega analiza płynności finansowej?

Właściwa ocena płynności finansowej przez firmę pozwala w porę podjąć odpowiednie działania zapobiegające upadłości. Analiza może przebiegać w dwóch ujęciach:

• dynamicznym – płynność finansowa jest określana, biorąc pod uwagę wskaźniki przepływów pieniężnych w ściśle określonym przedziale czasowym. Oceny dokonuje się na podstawie rachunku przepływów pieniężnych,
  
• statycznym – ocena płynności finansowej w krótkoterminowej perspektywie, najczęściej do dnia bilansowego. W analizie brane są pod uwagę podstawowe sprawozdania finansowe – rachunek zysków i strat oraz bilans.

Wskaźniki płynności finansowej

Można wyróżnić 3 podstawowe wskaźniki płynności finansowej.

Wskaźnik bieżącej płynności finansowej

Wskaźnik III stopnia, który wylicza się w następujący sposób:

• bieżące aktywa obrotowe / zobowiązania krótkoterminowe (pasywa bieżące)

Jest to najbardziej podstawowy wskaźnik płynności finansowej, za pomocą którego można ocenić zdolność przedsiębiorstwa do regulowania krótkoterminowych zobowiązań przy użyciu bieżących środków obrotowych. Iloraz powinien mieścić się w zakresie 1,2-2. Uzyskanie mniejszej wartości może wskazywać, że firma ma problemy z pokrywaniem w terminie aktualnych zobowiązań. Niski wskaźnik czasami oznacza też, że przedsiębiorstwo realizuje strategię szybkiego i agresywnego rozwoju, zakładającego duże inwestycje. Zbyt wysoka wartość wskaźnika bieżącej płynności również jest niekorzystna – może być efektem zatorów płatniczych, posiadania nadmiernych zapasów czy niezainwestowanych środków.

Wskaźnik przyspieszonej płynności finansowej

Jest to wskaźnik płynności II stopnia, który nie bierze pod uwagę wszystkich aktywów obrotowych, lecz jedynie te spośród nich, które cechują się wyższym poziomem płynności – należności krótkoterminowe oraz inwestycje. Podczas obliczeń nie uwzględnia się zapasów oraz towarów będących na etapie produkcji:

• (aktywa obrotowe – zapasy) / bieżące zobowiązania krótkoterminowe
  

Wynik obliczeń powinien wynosić od 1 do 1,2. Niższy iloraz wskazuje na zagrożenie utraty płynności finansowej, jeżeli firma nie zdecyduje się na upłynnienie aktywów rzeczowych. Może to wynikać z niewłaściwego zarządzania budżetem i zaległości płatniczych, np. niespłaconych kredytów. Wysoka wartość wskaźnika sugeruje natomiast, że w przedsiębiorstwie znajduje się sporo zalegających w magazynach zapasów.

Wskaźnik natychmiastowej płynności finansowej

Jest to wskaźnik płynności finansowej I stopnia, zwanej również gotówkową. Wskazuje stopień, w jakim przedsiębiorstwo jest w stanie regulować swoje bieżące zobowiązania za pomocą posiadanych środków pieniężnych (gotówki) oraz ich ekwiwalentów o równie dużej płynności. Pożądana wartość wskaźnika wynosi od 0,1 do 0,2.

• gotówka i jej ekwiwalenty / bieżące zobowiązania krótkoterminowe

Czym jest utrata płynności finansowej i jakie są jej konsekwencje?

Utrata płynności finansowej to sytuacja, w której przedsiębiorstwo krótkookresowo straciło zdolność do terminowego spłacania swoich bieżących, najbardziej wymaganych zobowiązań.

Skutkiem utraty płynność finansowej może być:

• rezygnacja kontrahentów z kontynuowania współpracy,
• odejścia pracowników z firmy,
• utrata zdolności kredytowej,
• mniejsza elastyczność w podejmowaniu decyzji,
• utrudnione bieżące działanie firmy,
• zahamowanie rozwoju przedsiębiorstwa, np. na skutek spadku możliwości inwestycyjnych,
• bankructwo firmy.

Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie

Aby uniknąć braku płynności finansowej, warto w odpowiedni sposób nią zarządzać. Kluczowe jest stworzenie przemyślanego planu finansowego, w tym przewidywanych w najbliższym czasie przychodów i kosztów. Przedsiębiorca powinien zabezpieczyć dla swojej firmy środki na pokrycie nieplanowanych wydatków. Nie jest wskazane zamrażanie zbyt dużej części kapitału.

Kontrola płatności za faktury

Warto pilnować terminów opłacania faktur i w razie konieczności wysyłać do kontrahenta przypomnienia. Jeśli to nie pomoże, można skorzystać z pomocy firmy windykacyjnej. Odpowiednie kroki należy podejmować jak najszybciej, ponieważ wraz z czasem spada szansa na odzyskanie należności.

Ryzyko utraty płynności finansowej można również zmniejszyć poprzez wystawianie faktur z różnymi terminami spłaty – pozwoli to otrzymywać regularne wpływy, które posłużą do spłacania bieżących należności. Dobrą praktyką może być również rozliczanie się w oparciu o przedpłatę lub zaliczkę.

Weryfikacja kontrahentów

Zarządzanie płynnością finansową może także dotyczyć starannej weryfikacji każdego kontrahenta przed podjęciem współpracy. Warto sprawdzić ogólnodostępne rejestry, np. KRS, CEIDG czy białą listę podatników VAT. Pomocna może okazać się również analiza strony internetowej firmy, zapoznanie się z opiniami w internecie czy informacjami w rejestrach dłużników.

Jak poprawić płynność finansową firmy?

Istnieją różne sposoby na poprawę płynności finansowej i uniknięcie likwidacji firmy. Przedstawiamy kilka z nich.

Restrukturyzacja firmy

W celu poprawy płynności finansowej przedsiębiorca może zdecydować się na restrukturyzację firmy. Polega ona m.in. na zmniejszeniu poziomu zatrudnienia, redukcji wynagrodzeń pracowników, racjonalizacji procesów produkcyjnych, zmianie strategii marketingowej, sprzedaży składników majątku czy znalezieniu inwestora.

Obniżenie poziomu zapasów

W celu pozyskania środków na regulowanie bieżących zobowiązań, można również sprzedać nadmiarowe zapasy surowców, materiałów i innych produktów lub wstrzymać się z ich planowanym zakupem.

Kredyt

Za pomocą kredytu przedsiębiorca może spłacić swoje bieżące zobowiązania. Jego otrzymanie jest jednak możliwe jedynie w przypadku nieznacznie osłabionej płynności finansowej, ponieważ banki w szczegółowy sposób analizują zdolność kredytową. Mocno utrudnione jest uzyskanie finansowania przez nowe firmy.

Leasing

Leasing pozwala zaopatrzyć swoją firmę w niezbędne do prowadzenia działalności środki trwałe, w tym maszyny i urządzenia, sprzęt IT czy samochody. Przedsiębiorca może z nich korzystać na zasadzie dzierżawy, opłacając ze swoich bieżących przychodów raty leasingowe. Nie musi wnosić wysokiego wkładu własnego – opłata wstępna może wynieść nawet 0%. Skorzystanie z leasingu pozwala więc uniknąć zamrażania dużego kapitału. Jest to łatwo dostępne źródło finansowania, nawet dla firm o niedługim stażu.

Leasing zwrotny

Leasing zwrotny to transakcja polegająca na sprzedaży przez przedsiębiorcę środka trwałego firmie leasingowej, a następnie wzięciu go w leasing. Pozwala to otrzymać środki pieniężne, które można przeznaczyć na pokrywanie bieżących zobowiązań.

Faktoring

Faktoring poprawia płynność finansową zwłaszcza tych przedsiębiorców, którzy wystawiają faktury z odległą datą płatności. Jeżeli nie są one jeszcze przeterminowane, firma faktoringowa może je odkupić za określoną prowizją. Dzięki temu przedsiębiorca otrzymuje od razu pieniądze i ma możliwość ich przeznaczenia na pokrycie krótkoterminowych zobowiązań.