Jakie są motywacje młodych do założenia firmy?

Niemal połowa mikro, małych i średnich firm działających w Polsce powstała, bo pojawiła się ku temu dobra okazja. 42% przedsiębiorców chciało spróbować sił na swoim, a 37% zrealizowało w ten sposób swoje marzenie, wynika z raportu EFL „Od startupu do MŚP. Etapy rozwoju firm w Polsce. Pod lupą”. Motywacje do zakładania firmy istotnie zmieniły się w ciągu ostatnich kilkunastu lat. 53% niemowlaków, czyli najmłodszych i najmniejszych firm, „poszło na swoje”, bo zawsze chciało to zrobić podczas gdy 54% najbardziej doświadczonych przedsiębiorców założyło firmę, bo skorzystało z okazji rynkowej. Raport wskazuje, że tylko 14% właścicieli firm czuło się dobrze przygotowanymi do prowadzenia biznesu, pozostali najczęściej oceniali swoje umiejętności na słabym lub średnim poziomie. Przedsiębiorcy zapytani o największe wyzwania w ciągu pierwszego roku działalności wskazali w zdecydowanej większości na pozyskanie finansowania (90%) oraz wiązanie się z nieodpowiednimi partnerami (52%).

– Okazja czyni złodzieja i – jak dowodzi nasz raport, w którym pod lupę wzięliśmy to, jak powstają firmy, jak się rozwijają i przechodzą kolejne etapy – biznesmena. Niemal połowa ankietowanych przez nas mikro, małych i średnich firm powstała, bo pojawiła się ku temu dobra okazja. Na pierwszy rzut oka może wydawać się to banalne i proste, jednak nie do końca tak jest. Założenie działalności owszem wiąże się ze szczęściem i wykorzystywaniem pojawiających się szans, ale nie znam takiego biznesu, przed którym nie pojawiały się wyzwania. I to już od pierwszego dnia biznesowego życia. Potwierdzają to sami zainteresowani, którzy wskazali, że zarówno na etapie zakładania firmy, jak i w pierwszym roku jej prowadzenia, najczęściej zmagali się z problemami natury finansowej. Niewłaściwi partnerzy, formalności, brak przemyślanej strategii to kolejne problemy wyskakujące jak grzyby po deszczu na początku działalności biznesowej. Dlatego każde nowe otwarcie powinno być zawsze przemyślane, nawet wtedy, kiedy pojawia się najlepsza okazja – mówi Radosław Woźniak, prezes zarządu EFL.

Przedsiębiorcy „przy okazji”

Z najnowszego raportu EFL „Od startupu do MŚP. Etapy rozwoju firm w Polsce. Pod lupą” wynika, że głównym powodem założenia własnej działalności gospodarczej jest dobra okazja rynkowa (49%). Jest to także najczęściej wymieniany powód wśród wszystkich badanych branż. Na kolejnych miejscach znajdują̨ się chęć spróbowania sił na swoim (42% wskazań) oraz realizacja marzeń (37%). Tylko w niewielkim stopniu obecnych przedsiębiorców dotyczy sukcesja – 6% organizacji działa jako odziedziczona firma rodzinna, najczęściej w branży produkcyjnej (9%).

Wyniki pokazują̨ także, że motywacje do zakładania firmy istotnie zmieniły się w ciągu ostatnich kilkunastu lat. Rzadziej powodem „pójścia na swoje” jest okazja rynkowa, a częściej realizacja swojego marzenia. 53% niemowlaków, czyli firm działających krócej niż rok i zatrudniających mniej niż 5 pracowników, prowadzi biznes, bo zawsze chciało to robić. W przypadku dojrzałych firm, czyli działających od 6 do 20 lat i zatrudniających co najmniej 10 pracowników, jest to 36%. Najbardziej doświadczeni przedsiębiorcy założyli swoją firmę, bo pojawiła się okazja rynkowa i z niej skorzystali (54% vs. 43% wśród niemowlaków).

Katarzyna Kołczewska, Prezes Zarządu ProCardia Medical, wspomina, że jej firma powstała trochę z konieczności i w dużej mierze z pasji. – Firma, w której wcześniej pracowałam jako prezes zarządu w Polsce, została kupiona przez dużego gracza na rynku. Istniało ryzyko utraty pracy, a ja chciałam kontynuować działalność w tym biznesie, z którym byłam związana przez wiele lat. Wykorzystałam swoje kontakty, relacje i postanowiłam, że chcę to zrobić teraz na własną rękę. Chciałam decydować o wszystkim sama, zbudować od podstaw własny biznes i uniknąć sytuacji, na które nie będę mieć wpływu jak na przykład sprzedaż firmy. Dziś wiem, że warto było, a konieczność okazała się okazją rynkową – mówi.

Brakuje pieniędzy…

Fundusze stanowią największe wyzwanie dla osób zakładających swój biznes i ten  element zyskuje na znaczeniu wraz z czasem istnienia firmy. O ile na wysokie koszty związane z uruchomieniem działalności wskazało 51% zarządzających, o tyle już̇ w pierwszym roku prowadzenia biznesu o finanse martwiło się aż 9 na 10 zapytanych przedstawicieli sektora MŚP. Zarówno na etapie zakładania firmy, jak i jej prowadzenia w pierwszych miesiącach sporą trudnością były kwestie strategiczne (odpowiednio 42% i 40%). Na etapie planowania organizacje borykają̨ się ponadto z formalnościami (41%), wymogami branżowymi (38%) oraz regulacjami prawno-podatkowymi (34%). W przypadku prowadzenia biznesu problemem okazują̨ się niewłaściwi partnerzy (52%), przeinwestowanie (42%), pojawia się także trudność w rekrutacji pracowników (40%).

Andrzej Celban, wiceprezes zarządu VanKing Celkar Group, porównuje pierwsze miesiące działalności do okresu młodzieńczego, gdzie frajdę sprawia i cieszy szybka jazda samochodem czy wspinaczka wysokogórska bez zabezpieczenia. – Taki szybki rozwój, szybkie skalowanie było dla nas bardzo niebezpieczne, bo za tym nie nadąrzały procesy. Aż przyszedł taki moment, że mieliśmy trochę więcej czasu, zaczęliśmy się „doktoryzować” w tematach okołobiznesowych, uczyć się nowych rzeczy i podejmować świadomie decyzje. To był czas doszkalania managementu i pracowników, zatrzymania, zastanowienia się, co dalej. Taki okres jest potrzebny każdej firmie, ale to jest bardzo trudna umiejętność – mówi.

… i wiedzy

Wyniki raportu EFL z serii „Pod lupą” jasno wskazują, że kolejnym wyzwaniem w prowadzeniu działalności gospodarczej w pierwszych miesiącach jest brak wiedzy i umiejętności zarządzania biznesem. Tylko 14% spośród pytanych właścicieli firm czuło się na tym etapie dobrze przygotowanymi. 62% osób oceniło swoje umiejętności na średnim poziomie, a 24% nie miało ich wcale lub były bardzo słabe. Spoglądając na badane branże, najwięcej przygotowanych przedsiębiorców znajduje się w produkcji i transporcie, gdzie niemal co piąty zapytany ocenił swoją wiedzę dotyczącą prowadzenia biznesu jako dużą (odpowiednio 19% i 18%). W budownictwie „dobrych uczniów” jest dwa razy mniej (9%).

– Okazja i pomysł biznesowy to jedno, ale początkującym przedsiębiorcom brakuje przede wszystkim fundamentalnej wiedzy dotyczącej prowadzenia działalności. Potwierdzają to wyniki raportu Fundacji GPW i Warszawskiego Instytutu Bankowości, z których wynika, że średnia ocena wiedzy ekonomicznej Polaków wynosi tylko 2,88 w 5-stopniowej skali. Najczęstszym źródłem pozyskania informacji są portale i blogi internetowe, a nie szkoła, co powinno skłonić nas do refleksji i zastanowienia się, czy nie warto tego zmienić. Co więcej, również sam „dojrzały” biznes powinien dołożyć więcej cegiełek do tego, aby przedsiębiorczość w Polsce była budowana bardziej świadomie – mów Radosław Woźniak z EFL.

***

Trzynasty raz pod lupą

Raport „Od startupu do MŚP. Etapy rozwoju firm w Polsce. Pod lupą” jest trzynastym opracowaniem z serii „Pod lupą” wydanym przez Europejski Fundusz Leasingowy S.A. w ramach autorskiego projektu „Europejski Fundusz Modernizacji Polskich Firm”. Pierwszy opisywał kondycję sektora MŚP w Polsce („MŚP pod lupą”, 2011), drugi poświęcony był gospodarstwom rolnym („Agro pod lupą”, 2012). Trzecie opracowanie analizowało finansowe aspekty działalności transportowej („Transport pod lupą”, 2013), czwarte – młodych na rynku pracy („Młodzi na rynku pracy. Pod lupą”, 2014), piąte – innowacje („Innowacje w MŚP. Pod lupą”, 2015). Szósty raport przedstawiał inwestycje prowadzone przez MŚP („Inwestycje w MŚP. Pod lupą”, 2016). Siódme wydanie dotyczyło pokolenia milenialsów („Millenialsi w MŚP. Pod lupą”, 2017). Ósmy raport przedstawiał wielostronny obraz budownictwa („Budownictwo przyszłości. Pod lupą”, 2018). Dziewiąte wydanie pokazywało, ile MŚP wiedzą o społecznej odpowiedzialności biznesu („CSR w MŚP. Pod lupą”, 2019). Dziesiąta publikacja koncentrowała się na obszarze ekologii, energii odnawialnej, elektromobilności i aktywności MŚP na tych polach („Zielona energia w MŚP. Pod lupą”, 2020). Jedenaste wydanie przedstawiało 30 najważniejszych trendów, jakie w najbliższych latach mogą zdominować branżę leasingową w Polsce („Cyfrowa (r)ewolucja na rynku leasingu. Pod lupą”, 2021). Tematem dwunastej edycji były trendy w wynajmie samochodów osobowych i ciężarowych, maszyn rolniczych i budowlanych, wózków widłowych i robotów oraz sprzętu IT („MŚP wynajmują czy kupują? Pod lupą”, 2022).

W trzynastej edycji pod lupę wzięto etapy rozwoju polskich firm, tempo rozwoju biznesu oraz czynniki, które determinują przechodzenie z fazy mikro do małej i średniej firmy. W badaniu pod lupę wzięto takie zagadnienia jak pierwszy rok działalności organizacji, kryzysy zewnętrzne i wewnętrzne, czynniki sukcesu biznesowego.

Metodologia badania:

Badanie ilościowe „Pod lupą” zostało zrealizowane przez ICAN Institute na zlecenie EFL S.A. z właścicielami, współwłaścicielami i osobami odpowiedzialnymi za finanse w segmencie firm MŚP z całego kraju. W sumie zrealizowano 500 wywiadów: 250 rozmów z przedstawicielami mikro firm, 125 rozmów z przedstawicielami małych firm oraz 125 rozmów z przedstawicielami średnich firm. Przebadane firmy reprezentowały cztery branże: budownictwo, handel, produkcję oraz transport. Przygotowane w ten sposób dane pozwalają analizować i opisywać na poziomie całej populacji firm w Polsce. Badanie wykonano metodą telefonicznych ankiet (CATI) w lipcu i sierpniu 2023 roku.

Badanie jakościowe zostało zrealizowane w oparciu o scenariusz wywiadu. W badaniu brały udział osoby, które można nazwać liderami opinii – posiadające bogatą wiedzę dotyczące segmentu MŚP. W sumie przeprowadzono 12 wywiadów pogłębionych oraz analizę desk research.