Transport intermodalny – co to jest i jakie ma znaczenie w logistyce?

Dzięki globalizacji można dostarczać towary nawet w najbardziej odległe zakątki świata. Tradycyjny transport drogowy nie zawsze to umożliwia, a jego wybór czasami okazuje się mało korzystny zarówno pod względem ekonomicznym, jak i środowiskowym. Dobrym rozwiązaniem mogą być wtedy przewozy intermodalne.

Sprawdź, na czym polega transport intermodalny i czym różni się od multimodalnego. Dowiedz się, jakie musi spełniać założenia, a także poznaj związane z nim zalety oraz wady.

Transport intermodalny – co to jest?

Zacznijmy od wyjaśnienia, co to jest transport intermodalny. Definicja tego pojęcia kładzie nacisk na wykorzystywanie do przewozu ładunków co najmniej dwóch różnych środków transportu. Nie można jednak zmieniać jednostki załadunkowej na całej trasie przewozu intermodalnego.

Zasady transportu intermodalnego zostały określone w dokumencie pn. „Terminology on combined transport”, który powstał z inicjatywy Europejskiej Konfederacji Ministrów Transportu.

Przewozy intermodalne muszą spełniać następujące warunki:

• użycie więcej niż jednego środka transportu,
• tylko jedna jednostka załadunkowa na całej trasie przewozu,
• tylko jedna umowa na przewóz i jeden dokument przewozu,
• wyłącznie jedna firma transportowa odpowiedzialna za przebieg dostawy,
• zjednostkowanie ładunku – połączenie kilku przesyłek w jedną jednostkę załadunkową.

Przewozy intermodalne można realizować wyłącznie z użyciem specjalnych punktów przeładunkowych (terminali lądowo-morskich i lądowych). Umożliwiają one przemieszczanie towarów bez konieczności zmiany jednostki załadunkowej. Znajdują się przy portach i węzłach kolejowych.

Środki transportu intermodalnego

Jak wynika z unijnej dyrektywy 92/106/EWG, przeważającą część dostawy w transporcie intermodalnym należy przeprowadzać za pomocą transportu kolejowego, morskiego lub żeglugi śródlądowej. Transport drogowy powinien być realizowany na możliwie jak najkrótszej odległości – do 150 km w gałęzi morsko-drogowej i do 100 km w kolejowo-drogowej.

Najczęściej wykorzystywane środki transportu intermodalnego to: samochody ciężarowe, pociągi, samoloty i statki.

Transport intermodalny w Polsce

Jak wynika z danych Polskiego Instytutu Transportu Drogowego, transport intermodalny w Polsce dynamicznie rozwijał się od 2012 do 2021 roku. Liczba przewiezionych w ten sposób ładunków zaczęła obniżać się od 2022 roku, co ma związek z wybuchem wojny w Ukrainie oraz wywołanym przez nią spowolnieniem gospodarczym. Liczba przeładunków w portach morskich wyniosła 3062 tys. TEU w 2022 roku (rok wcześniej 3186 tys. TEU), a w węzłach kolejowych 2836 tys. TEU (2920 tys. TEU w 2021 roku).

Jak wskazują dane GUS z 2022 roku, w naszym kraju obecnie znajduje się 35 aktywnych terminali przeładunkowych – 31 lądowych (dla transportu kolejowo-drogowego) i 4 morskie (przewozy morze – kolej). Najczęściej wykorzystywanymi jednostkami ładunkowymi są kontenery – ich udział wynosi przeszło 95%. 

Transport intermodalny w Polsce ma dobre perspektywy rozwojowe, m.in. ze względu na strategiczne położenie naszego kraju w centralnej części Europy oraz bezpośredni dostęp do Morza Bałtyckiego. Do istotnych barier można zaliczyć niezadowalający stan techniczny infrastruktury kolejowej oraz niewystarczającą liczbę terminali intermodalnych – zwłaszcza w północno-wschodniej i wschodniej części Polski.

Transport intermodalny a multimodalny – czym się różnią?

Zarówno transport multimodalny, jak i intermodalny zakładają realizację dostawy z użyciem co najmniej dwóch środków przewozowych w ramach różnych gałęzi transportu. Różnica pomiędzy nimi polega na tym, że transport multimodalny dopuszcza zmianę jednostki transportowej na trasie przewozu ładunku. Towar można więc wypakowywać i przeładowywać – np. z naczepy plandekowej do kontenera.

Transport intermodalny – przykłady

Przewozy intermodalne mogą być realizowane w ramach transportu krajowego, międzynarodowego, kontynentalnego i międzykontynentalnego. Im dalsze trasy, tym transport intermodalny staje się bardziej konkurencyjny pod względem kosztów.

Ze względu na zastosowane środki transportu intermodalnego można wyróżnić przewozy:

• drogowo-kolejowe,
• drogowo-lotnicze,
• drogowo-morskie,
• kolejowo-morskie
• kolejowo-lotnicze,
• kolejowo-drogowo-lotnicze,
• kolejowo-drogowo-morskie,
• kolejowo-drogowo-rzeczne.

Najczęściej wykorzystywanymi jednostkami ładunkowymi są:

• kontenery,
• nadwozia wymienne,
• naczepy,
• pojemniki specjalne.

Przykładowy transport intermodalny może rozpocząć się w Krakowie, skąd ładunek jest przewożony samochodem ciężarowym w kontenerze do terminalu kontenerowego w Gdyni. Następnie trafia na statek, który płynie do Szwecji. Później kontener jest załadowywany na kolej i finalnie kierowca auta ciężarowego dostarcza go do miejsca docelowego w Finlandii.

Zalety transportu intermodalnego

Z transportem intermodalnym wiąże się wiele zalet. Poznaj najważniejsze z nich.

Niższe koszty dostawy

Przewozy intermodalne są na dalekich trasach nawet o kilkadziesiąt procent tańsze w porównaniu do standardowego transportu drogowego. Oszczędności wynikają m.in. z niższych opłat za przeładunek, zmniejszenia poziomu zatrudnienia kierowców czy możliwości dostosowywania wyboru środków transportu intermodalnego do aktualnych cen rynkowych.

Szybkie i terminowe dostawy

Nie trzeba tracić czasu na pełny przeładunek towaru czy stanie w korkach na autostradach. Dzięki temu odbiorca może szybciej otrzymać swoją przesyłkę.

Ograniczone ryzyko uszkodzenia i kradzieży towaru

Wynika to z braku potrzeby przeładowywania oraz możliwości dostosowania trasy i środka transportu do panujących warunków atmosferycznych.

Zwiększony dopuszczalny ciężar przewożonych ładunków

Transport intermodalny pozwala (po spełnieniu dodatkowych warunków) przewozić jednorazowo ładunki o 4 tony cięższe w porównaniu do standardowych przewozów drogowych – dopuszczalna całkowita masa pojazdu (DMC) wzrasta z 40 do 44 ton.

Ograniczenie śladu węglowego

Dzięki przewozom intermodalnym można znacząco ograniczyć emisję CO2, co dobrze wpisuje się w ideę CSR oraz ekologistyki w transporcie. Transport drogowy powoduje największą spośród wszystkich rodzajów przewozów emisję gazów cieplarnianych w UE (70%), podczas gdy przewozy kolejowe tylko 0,5%, a morskie 13,5%. Jeśli firma z branży TSL wykorzystuje transport intermodalny, może zyskać korzyści wizerunkowe.

Odporność na sezonowość

Dzięki transportowi intermodalnemu można uniknąć problemów w postaci niewystarczającej dostępności środków transportu i kierowców w okresach zwiększonego zapotrzebowania na dostawy – np. w sezonie świątecznym. Sezonowość nie ma dużego wpływu na koszty przewozów.

Poprawa dostępności usług przewozowych

Transport intermodalny zwiększa liczbę dostępnych wariantów przewozowych, co pozwala optymalizować wybór tras i dostarczać towary niemal w każde miejsce na świecie. 

Odciążenie ruchu drogowego

Przewozy intermodalne ograniczają ruch ciężkich pojazdów, dzięki czemu minimalizują uszkodzenia dróg oraz ograniczają częstotliwość wypadków drogowych.

Wady transportu intermodalnego

Z transportem intermodalnym wiążą się tylko nieliczne wady. Do najważniejszych z nich można zaliczyć:

• wydłużony czas tranzytu,
• brak możliwości monitorowania przesyłek w czasie rzeczywistym – nie można korzystać z rozwiązań, jakie zapewnia telematyka w transporcie,
• konieczność stosowania kosztownego sprzętu przeładunkowego – m.in. dźwigów, suwnic, wozów wysięgnikowych, ciągników czy samojezdnych maszyn,
• długi czas przewozu na krótkich trasach – zwykle szybszy jest wtedy tradycyjny transport drogowy,
• ograniczenia prawne – w każdym państwie na trasie transportu intermodalnego mogą obowiązywać różne przepisy, co naraża na opóźnienia i dodatkowe koszty,
• brak możliwości przewozu zwierząt.

Transport intermodalny ma więcej zalet niż wad. Przynosi liczne korzyści zarówno firmom z branży transportowej, klientom, jak i środowisku naturalnemu.