Pakiet mobilności dla kierowców – jakie kwestie reguluje?

Pakiet mobilności wzbudza sporo kontrowersji wśród polskich przewoźników. W opinii wielu z nich związane z nim regulacje obniżają konkurencyjność polskiej branży transportowej, m.in. poprzez wzrost kosztów prowadzenia działalności i skomplikowane formalności. Jednocześnie wprowadzają wiele pozytywnych zmian – zwłaszcza z perspektywy zawodowych kierowców. 

Sprawdź, co to jest pakiet mobilności, dlaczego został wprowadzony i od kiedy obowiązuje. Dowiedz się, jakie kwestie reguluje i które z nich weszły w życie w 2023 roku.

Pakiet mobilności – co to jest i kogo dotyczy?

Zacznijmy od wyjaśnienia, co to jest pakiet mobilności. Termin ten można zdefiniować jako szereg przepisów, które regulują transgraniczny transport drogowy na terenie Unii Europejskiej. Parlament Europejski wprowadza je etapami – pierwszą część pakietu mobilności ogłosił 2 lipca 2020 roku, a zmiany zaczęły obowiązywać od 20 sierpnia 2020 roku. Ostatnie elementy pakietu wprowadzi on w lipcu 2026 roku. Wszystkie kraje należące do UE będą musiały uwzględnić przepisy pakietu mobilności w krajowym ustawodawstwie.

Pakiet mobilności wynika z następujących aktów prawnych:

• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1072/2009 z dnia 21 października 2019 r., dotyczącego wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowego przewozów drogowych,
• rozporządzenia (WE) nr 561/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 marca 2006 r. w sprawie harmonizacji niektórych przepisów socjalnych odnoszących się do transportu drogowego,
• rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1071/2009 z dnia 21 października 2019 r. ustanawiającego wspólne zasady dotyczące warunków wykonywania zawodu przewoźnika drogowego.

Pakiet mobilności dla kierowców i przewoźników

Pakiet mobilności dotyczy przewoźników oraz zawodowych kierowców, którzy realizują międzynarodowe przewozy drogowe. Początkowo zmiany dotyczyły wyłącznie firm transportujących ładunki przy użyciu pojazdów o masie całkowitej powyżej 3,5 t. W 2022 roku regulacje zaczęły dotyczyć również przedsiębiorstw wykorzystujących pojazdy ciężarowe o masie całkowitej od 2,5 do 3,5 t. Muszą one posiadać licencję wspólnotową i zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika drogowego.

Cele wprowadzanych zmian

Do głównych celów pakietu mobilności zaliczają się:

• poprawa warunków pracy zawodowych kierowców we wszystkich państwach członkowskich UE,
• równy dostęp do rynku dla firm transportowych z krajów UE,
• większe bezpieczeństwo kierowców,
• zachowanie równowagi pomiędzy rozwojem gospodarczym krajów wspólnoty a sprawiedliwością społeczną.

Najważniejsze regulacje pakietu mobilności 

Pakiet mobilności dotyczy m.in. zasad wynagradzania i czasu pracy kierowców, odpoczynku, powrotu do bazy czy przewozów kabotażowych.

Pakiet mobilności a zjazd na bazę

Zgodnie z zapisami pakietu mobilności kierowca powinien co najmniej raz na 4 tygodnie podróży służbowej powrócić do miejsca swojego zamieszkania albo do bazy – najbliższego oddziału przedsiębiorstwa transportowego lub centrum dystrybucyjnego.

Pakiet mobilności a czas pracy kierowców

Po powrocie do bazy (co najmniej raz na 4 tygodnie) kierowca musi udać się na tygodniowy odpoczynek – trwający minimum 45 godzin – zanim wyruszy w kolejną trasę. Powinien odbyć go w odpowiednio przystosowanym miejscu (np. w hotelu), z dostępem do infrastruktury noclegowej i sanitarnej. Pakiet mobilności wprowadza zakaz odbywania regularnego wypoczynku w kabinie pojazdu.

Zawodowi kierowcy realizujący przewozy międzynarodowe rzeczy mogą skorzystać z dwóch skróconych (minimum 24 godziny) odpoczynków tygodniowych z rzędu, jeśli przewoźnik zapewni im rekompensatę z tego tytułu. Polega ona na zagwarantowaniu w późniejszym czasie tylu godzin wypoczynku, ilu zabrakło do regularnych 45 godzin. Rekompensata musi być odebrana jednorazowo w całości przed zakończeniem trzeciego tygodnia, a także poprzedzać regularny odpoczynek tygodniowy. Istnieje możliwość, aby dołączyć ją do minimum 9-godzinnego wypoczynku.

Pakiet mobilności pozwala wydłużyć tygodniowy lub dzienny czas pracy o jedną godzinę, aby kierowca mógł dotrzeć do bazy albo swojego miejsca zamieszkania w celu udania się na skrócony wypoczynek tygodniowy. Czas wydłużenia może trwać 2 godziny – jeśli kierowca wykorzysta regularny wypoczynek tygodniowy oraz 30 minut przerwy przed wydłużeniem czasu pracy. Wydłużenie godzin jazdy o 1-2 godziny musi być uzasadnione wyjątkowymi okolicznościami, np. zatorem na drodze lub trudnymi warunkami atmosferycznymi.

Pakiet mobilności a płaca minimalna kierowców

W pakiecie mobilności znalazły się także zapisy dotyczące wynagradzania pracowników delegowanych. Na ich podstawie przewoźnik powinien zapewnić kierowcom wynagrodzenie w wysokości odpowiadającej co najmniej minimalnej pensji w kraju wykonywania pracy. Przepis ten dotyczy przewozów kabotażowych oraz cross trade, czyli z jednego państwa Unii Europejskiej do innego – oba muszą znajdować się poza siedzibą przewoźnika.

Pakiet mobilności a kabotaż

Zawodowy kierowca może zrealizować maksymalnie 3 przewozy kabotażowe w ciągu tygodnia kalendarzowego. Pomiędzy kolejnymi kabotażami w tym samym państwie musi upłynąć 4-dniowy okres karencji. Jeśli kierowca wykonuje przewozy tego rodzaju, ma obowiązek udać się co najmniej raz na 8 tygodni do bazy w kraju siedziby firmy przewoźnika. 

Pakiet mobilności a system IMI i wpis w tachografie

Pakiet mobilności wprowadził od 2022 roku obowiązek, aby firma transportowa zgłaszała kierowców realizujących przewozy kabotażowe i cross trade do bazy systemu wymiany informacji IMI. Każdy kierowca musi mieć przy sobie podczas przewozów w krajach Unii Europejskiej kopię zgłoszenia, aby okazać ją w razie kontroli. Kierowcy muszą także po przekroczeniu granicy państwa zatrzymać się w miejscu najbliższego możliwego postoju, aby wprowadzić na tachografie symbol państwa członkowskiego UE, na którego teren wjechali.

Pakiet mobilności w 2023 roku – zmiany w przepisach

Pakiet mobilności dla kierowców wprowadził w 2023 roku kilka istotnych zmian. Poznaj najważniejsze z nich.

Nowe wymagania dotyczące bazy eksploatacyjnej

Od początku 2023 roku baza eksploatacyjna powinna znajdować się w kraju siedziby przewoźnika i być wyposażona w odpowiednie maszyny i urządzenia, które pozwalają prowadzić działalność transportową w sposób zorganizowany i ciągły. Baza eksploatacyjna musi być dostosowana pod względem wielkości do skali działalności transportowej oraz dysponować co najmniej jednym ze wskazanych punktów:

• miejscem konserwacji i napraw,
• miejscem postojowym,
• miejscem załadunku i rozładunku.

Przepisy wskazują również wymaganą liczbę miejsc postojowych w bazie eksploatacyjnej, która odpowiada co najmniej 1/3 liczby zgłoszonych pojazdów. W razie zgłoszenia do dwóch samochodów przewoźnik musi zapewnić minimum jedno miejsce postojowe.

Oświadczenie o liczbie zatrudnionych pracowników

Od 31 marca każda firma transportowa realizująca przewozy międzynarodowe musi składać dwa nowe oświadczenia:

• o średniej arytmetycznej liczby kierowców, którzy wykonują przewozy transportowe – w roku poprzedzającym złożenie oświadczenia,
• o liczbie zatrudnionych osób (w tym kierowców) – według stanu na 31 grudnia roku poprzedzającego.

Oświadczenia te należy przedstawiać instytucji, która wydała zezwolenie na wykonywanie zawodu przewoźnika w transporcie drogowym.

Nowe tachografy

Pakiet mobilności wprowadza od 2023 roku inteligentne tachografy II generacji, które są wyposażone w funkcję automatycznych wpisów. Już od sierpnia 2023 roku wymianie podlegają analogowe i cyfrowe tachografy w pojazdach nowo rejestrowanych. Nowe urządzenia będą rejestrowały m.in. miejsca załadunku, rozładunku czy przekroczenia granicy – to wszystko przy użyciu technologii satelitarnej. Inteligentne tachografy ułatwią pracę służb kontrolnych oraz pozwolą sprawnie monitorować czas pracy kierowców.