Kabotaż – co to jest i na czym polega przewóz kabotażowy?

Kabotaż to pojęcie używane w przewozie międzynarodowym, które wywodzi się od nazwiska włoskiego żeglarza Giovanniego Cabota. Odkrywając kolejne lądy, przemieszczał się on w ramach żeglugi przybrzeżnej między portami tego samego państwa.

W artykule wyjaśniamy, co to jest kabotaż, jakim przepisom podlegają przewozy kabotażowe na terenie Unii Europejskiej oraz jakie kary grożą za ich złamanie w takich krajach, takich jak Niemcy, Francja, Włochy oraz Hiszpania.

Kabotaż – co to jest? Definicja przewozu kabotażowego

Przewóz kabotażowy to zarobkowy transport ładunku pomiędzy punktami odbioru znajdującymi się w innym państwie członkowskim (Unii Europejskiej lub EFTA) niż kraj, w którym przewoźnik założył działalność gospodarczą. W przypadku polskich firm transportowych mogą to być zatem np. przewozy z Dortmundu do Berlina, wykonywane po rozładunku towarów przewiezionych z Polski do Niemiec. Definicja kabotażu kładzie nacisk na to, że jest to usługa o charakterze tymczasowym – zlecenie transportu realizowane pojazdem zarejestrowanym za granicą.

Kabotaż umożliwia przedsiębiorcom przewóz międzynarodowy, czyli prowadzenie działalności transportowej poza granicami kraju, w którym znajduje się siedziba ich firmy. Pozwala ograniczyć im liczbę tzw. pustych przebiegów, czyli przewozów bez załadunku. Dzięki temu kierowcy mogą efektywniej wykorzystywać czas pracy w ramach transportu międzynarodowego.

Przepisy dotyczące kabotażu. Niemcy, Francja i inne kraje europejskie

Przewóz kabotażowy powinien odbywać się zgodnie z przepisami unijnymi, dotyczącymi wspólnych zasad dostępu do rynku międzynarodowych przewozów drogowych. Zasady kabotażu w Unii Europejskiej reguluje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1072/2009 z 2009 roku.

Transport kabotażowy może zostać rozpoczęty po całkowitym lub częściowym rozładunku towaru dostarczonego z zagranicznego kraju. Przepisy wskazują, że dostawy w ramach kabotażu powinny odbywać się tym samym samochodem, którym przewoźnik przekroczył granicę. Ostatnia dostawa w ramach kabotażu musi zostać wykonana do 7 dni od zakończenia rozładunku w przyjmującym państwie członkowskim.

Kabotaż a miejsce rozładunku towarów

Przewóz kabotażowy może być realizowany w dwóch wariantach:

• kabotaż w kraju rozładunku – jeżeli przewoźnik wykonuje przewozy kabotażowe tylko w granicach państwa przyjmującego, wtedy ma prawo przeprowadzić 3 dostawy towaru w ciągu 7 dni od pierwszego rozładunku.
• kabotaż w innym państwie członkowskim niż kraj rozładunku – firma transportowa ma również prawo zrealizować jeden przewóz kabotażowy w innym kraju członkowskim niż państwo przyjmujące dostarczony w ramach przewozu międzynarodowego towar. Dostawa powinna odbyć się w ciągu 3 dni od przekroczenia granicy w tym drugim państwie. Pojazd może do niego wjechać jedynie „na pusto”, czyli bez ładunku. Całkowity czas transportu kabotażowego nie ulega zmianie w przypadku skorzystania z tego wariantu. Należy ją zakończyć w terminie 7 dni od dnia rozładunku w kraju przyjmującym.

Krajowe regulacje przewozu kabotażowego

Poszczególne państwa członkowskie mogą doprecyzowywać prawo unijne za pomocą krajowych przepisów, które regulują świadczenie usług transportowych. Mogą to być przepisy administracyjne, ustawowe i wykonawcze, dotyczące zwłaszcza takich kwestii jak:

• zasady umowy przewozu,
• wymiary i ciężar pojazdów samochodowych,
• zasady naliczania podatku VAT od usług przewozowych,
• regulacje odnoszące się do transportu niebezpiecznych towarów, zwierząt oraz produktów żywnościowych,
• maksymalny czas prowadzenia samochodu przez kierowcę,
• zasady planowania czasu odpoczynku kierowcy.

Regulacje krajowe powinny być identyczne w przypadku przewoźników krajowych, jak i świadczących przewozy międzynarodowe. Zasada ta została wprowadzona przez Unię Europejską w celu przeciwdziałania dyskryminacji ze względu na narodowość.

Jakie są wymagania dotyczące przewozu międzynarodowego?

Przewozy kabotażowe mogą być realizowane przez każdego przewoźnika, który posiada zarejestrowaną działalność gospodarczą na terenie jednego z krajów członkowskich UE lub EFTA. Powinien on posiadać licencję transportową na realizowanie przewozów międzynarodowych, a także ważne świadectwo kierowcy. W Polsce licencja nie jest obligatoryjna, jeżeli wykonywanie przewozów kabotażowych odbywa się przy użyciu przez zagranicznego przewoźnika pojazdu samochodowego o masie nieprzekraczającej 3,5 t.

Kabotaż – niezbędne dokumenty

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego w sprawie kabotażu wskazuje również wymagane dokumenty, które w przypadku kontroli należy okazać uprawnionym osobom. Należą do nich:

• międzynarodowy list przewozowy CMR – dokumentacja wskazująca datę rozładunku w kraju przyjmującym,
• listy przewozowe dla każdej zrealizowanej usługi transportowej w ramach kabotażu,
• faktury za zrealizowane przewozy kabotażowe.

W treści dokumentów przewozowych powinny znajdować się określone dane, takie jak:

• nazwa i adres nadawcy oraz przewoźnika, a także własnoręczny podpis obu stron,
• nazwa i adres odbiorcy towaru,
• data i podpis po odbiorze towaru przez odbiorcę,
• data i miejscowość odbioru dostawy, a także miejsce przeznaczenia rzeczy,
• masa brutto dostarczonych przedmiotów lub ich ilość,
• numer rejestracyjny samochodu oraz przyczepy,
• charakter dostarczonych rzeczy, sposób ich pakowania, a w przypadku niebezpiecznego ładunku dodatkowo nazwa, numery i specjalne oznaczenia rzeczy, a także liczba opakowań.

Przewóz kabotażowy a VAT

Zgodnie z zasadami wewnątrzwspólnotowej dostawy usług na terenie Unii Europejskiej, transport kabotażowy jest opodatkowany w kraju rozładunku. Przewoźnik powinien więc wystawić fakturę bez naliczonego VAT-u. Nie podlega rejestracji do tego podatku w kraju, w którym realizuje usługę kabotażową. Płatnikiem jest w tym przypadku odbiorca, na którym ciąży obowiązek opłacenia podatku. Powinnością przewoźnika jest natomiast dokonanie rejestracji na potrzeby VAT-UE. W tym celu przedsiębiorca powinien złożyć wypełniony wniosek VAT-R w siedzibie urzędu skarbowego, właściwego ze względu na siedzibę firmy.

Kary za naruszenie zasad kabotażu w Unii Europejskiej

Jeżeli przewoźnik złamie przepisy europejskie w zakresie kabotażu, wtedy może być narażony na określone sankcje, takie jak zwłaszcza:

• odebranie licencji na wykonywanie międzynarodowych przewozów transportowych w ramach wspólnoty,
• cofnięcie wpisów w licencji wspólnotowej,
• zawieszenie lub odebranie świadectwa kierowcy,
• utrata ochrony w postaci ubezpieczenia kabotażowego,
• finansowa kara grzywny, której wysokość może być różna w zależności od państwa członkowskiego.

Naruszenie zasad kabotażu – Francja

Francja jest krajem, w którym za złamanie przepisów kabotażu grozi kara nawet do 15 tysięcy euro. Może również zostać podjęta decyzja o unieruchomieniu pojazdu samochodowego, należącego do przewoźnika łamiącego zasady. Jeżeli osoba uprawniona do przeprowadzenia kontroli stwierdzi brak wymaganych dokumentów lub ich niekompletność, wtedy może nałożyć mandat do 1500 euro.

Naruszenie zasad kabotażu – Niemcy

W Niemczech, zgodnie z zapisami ustawy o ruchu drogowym, karami za wykroczenia związane z kabotażem może zostać obarczony nie tylko przewoźnik, lecz także zleceniodawca (spedytor) oraz kierowca. Maksymalna wysokość grzywny dla przewoźnika wynosi 5 tysięcy euro, dla kierowcy 100 euro, a dla zleceniodawcy nawet 20 tysięcy euro.

Kary w innych krajach

Wysokie kary za naruszenie przepisów kabotażu są nakładane również w takich krajach jak Włochy (do 15 tysięcy euro) oraz Hiszpania (do 18 tysięcy euro).

Transport kabotażowy – podsumowanie

Kabotaż polega na wykonywaniu przewozów przez przewoźnika z jednego kraju w obrębie innego kraju, który należy do Unii Europejskiej lub Europejskiego Stowarzyszenia Wolnego Handlu. Zwiększa efektywność transportu międzynarodowego, eliminując puste przebiegi. Należy pamiętać, że jego zasady ściśle określają przepisy zawarte w Rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego, a za ich nieprzestrzeganie grożą wysokie kary.