Rolnictwo precyzyjne i rolnictwo 4.0 – czas na cyfrową rewolucję
Aby zwiększyć ilość oraz jakość plonów rolnych, warto stosować w swoim gospodarstwie nowoczesne rozwiązania związane z rolnictwem precyzyjnym oraz rolnictwem 4.0. Rolnik może w ten sposób znacząco podnieść swoją konkurencyjność na rynku.
Poznaj definicje rolnictwa precyzyjnego i rolnictwa 4.0 i sprawdź, czym się między sobą różnią. Dowiedz się, jakie są ich zalety i wady, a także korzystne źródła finansowania związanych z nimi rozwiązań technologicznych.
Rolnictwo precyzyjne – definicja
Rolnictwo precyzyjne to wspomagany komputerowo sposób gospodarowania uprawami i hodowlą zwierząt. Opiera się na wykorzystaniu narzędzi satelitarnych, w tym zwłaszcza nawigacji GPS i systemu globalnego pozycjonowania DGPS, a także czujników do zbierania informacji o poszczególnych parametrach – rolnik umieszcza je np. na maszynach rolniczych czy między roślinami. Jak wynika z badania Rolnictwo precyzyjne w Polsce, w 2021 roku pojęcie to znało 34,3% polskich rolników.
Systemy rolnictwa precyzyjnego umożliwiają szczegółowe mapowanie pól uprawnych, czyli wyznaczenie na mapie mniejszych obszarów w ramach jednego pola z uwzględnieniem m.in.:
- składu chemicznego gleby,
- poziomu wód gruntowych,
- kąta nachylenia powierzchni,
- odległości od otaczających obiektów,
- ekspozycji na promieniowanie słoneczne,
- narażenia na podmuchy wiatru.
Na podstawie wspomaganej komputerowo analizy informacji z mapy rolnik może różnicować zabiegi uprawowe z uwzględnieniem warunków do rozwoju plonów w różnych miejscach tego samego pola. Precyzyjnie dobierze m.in. dawki środków ochrony roślin i nawozów, ilość wody do nawadniania, głębokość i szerokość orki czy gęstość siewu i nasadzeń. Przed wprowadzeniem technologii 4.0 rolnictwo precyzyjne wspomagało pracę rolnika, lecz nadal niezbędna była jego fizyczna obecność podczas wykonywania zabiegów – przy użyciu maszyn i narzędzi do dokładnego dozowania.
Czym jest rolnictwo 4.0?
Rolnictwo 4.0 to rolnictwo czwartej generacji – jego pokrewne nazwy to rolnictwo cyfrowe i inteligentne rolnictwo. Opiera się na wykorzystaniu nowoczesnych technologii i urządzeń, które są zintegrowane z systemami informatycznymi. Zakłada użycie komputerów i nawigacji satelitarnej, lecz w znacznie szerszym i bardziej zaawansowanym zakresie w porównaniu do wczesnych systemów rolnictwa precyzyjnego. Umożliwia gromadzenie, przetwarzanie, analizowanie i udostępnianie ogromnej ilości danych, a także automatyzację procesów w gospodarstwie rolnym.
Rolnik może zdalnie zarządzać produkcją, np. uruchomi urządzenie do nawadniania z poziomu aplikacji na urządzeniu mobilnym. Dostęp do danych dotyczących m.in. parametrów plonów czy położenia maszyn rolniczych uzyska z dowolnego miejsca w zasięgu internetu – dzięki ich zapisaniu w chmurze obliczeniowej. Może także otrzymać automatyczne powiadomienia o krytycznych zdarzeniach, np. dużym spadku wilgotności gleby.
Jak wynika z raportu Rolnictwo 4.0 Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, z nowoczesnych technologii w obszarze rolnictwa 4.0 korzystają najczęściej (38,4% ogółu badanych) właściciele największych polskich gospodarstw rolnych powyżej 20 ha. Aż 90% rolników, którzy wdrożyli systemy rolnictwa 4.0, uznało, że decyzja ta była opłacalna.
Nowe technologie w rolnictwie 4.0
Rolnictwo 4.0 zakłada wykorzystanie w gospodarstwie różnych innowacyjnych technologii, w tym:
- sztucznej inteligencji i uczenia maszynowego – np. w postaci dronów rozpoznawczych lub wykonawczych,
- geolokalizacji – m.in. monitorowania GPS, śledzenia adresu IP i triangulacji,
- rozszerzonej rzeczywistości (AR),
- internetu rzeczy (IoT),
- autonomicznych urządzeń,
- trójwymiarowej wizualizacji,
- sieci internetowej 5G,
- tagów RFID.
Wady i zalety rolnictwa precyzyjnego i rolnictwa 4.0
Z rolnictwem precyzyjnym i technologiami 4.0 wiąże się wiele zalet i tylko nieliczne wady.
Zalety:
- możliwość uzyskania większych plonów wysokiej jakości,
- wyższa odporność upraw na szkodniki i choroby,
- pozytywny wpływ na środowisko – często jest to zarazem rolnictwo ekologiczne, ponieważ precyzyjne zabiegi ograniczają ilość stosowanych pestycydów czy sztucznych nawozów, a także redukują zużycie paliwa, wody czy energii elektrycznej,
- lepsze dostosowanie produkcji do zmieniających się wymagań rynku,
- poprawa bioróżnorodności i właściwości gleby,
- możliwość szybkiego reagowania w sytuacjach kryzysowych,
- obniżenie kosztów – m.in. zatrudnienia pracowników, zużycia prądu, wody czy paliwa, a także zakupu nawozów, materiałów siewnych czy środków ochrony roślin,
- wzrost wydajności pracy rolników – pozwala na to automatyzacja procesów, które są powtarzalne, czasochłonne czy wymagają dużego wysiłku.
Wady i bariery:
- wysokie koszty inwestycyjne i długi okres zwrotu z inwestycji,
- zależność od dostępu do innowacji – np. niewystarczające pokrycie Polski zasięgiem internetu 5G,
- zagrożenia związane z cyberbezpieczeństwem – potencjalne ryzyko kradzieży wrażliwych danych, patentów czy innych elementów własności intelektualnej w gospodarstwie,
- narażenie niektórych pracowników na utratę zatrudnienia – w związku z automatyzacją procesów.
Sposoby finansowania rolnictwa 4.0 i rolnictwa precyzyjnego w Polsce
W 2024 roku polski rząd planuje uruchomić wsparcie w formie dofinansowania rolnictwa 4.0 ze środków KPO (Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności). Pierwszy nabór wystartował już z końcem 2023 roku – rolnicy mogli otrzymać maksymalnie 200 tys. zł. – do 80% poniesionych kosztów zakupu m.in. dronów, sensorów, robotów czy systemów zarządzania gospodarstwem rolnym.
Innym korzystnym źródłem finansowania maszyn rolniczych, sprzętu IT czy oprogramowania jest leasing. Rolnik wypożycza od firmy leasingowej przedmiot na czas ustalony w umowie, a po uregulowaniu wszystkich rat może go korzystnie wykupić na własność. Leasingodawcy oferują rolnikom elastyczne warunki umowy, w tym możliwość skorzystania z sezonowego harmonogramu spłaty.
