Jak radzić sobie ze stresem w pracy? Jakie są jego przyczyny i skutki?

Stres w pracy jest nieunikniony i nie da się go całkowicie wyeliminować. Jeśli nie trwa zbyt długo, może działać motywująco na zatrudnionych. Każda firma powinna jednak przeciwdziałać sytuacji przewlekłego stresu w miejscu pracy, który powoduje wiele negatywnych skutków zarówno dla samego pracownika, jak i całej organizacji.

Wyjaśniamy, czym tak właściwie jest stres w środowisku pracy i wskazujemy sposoby radzenia sobie z nim – zarówno z perspektywy pracownika, jak i pracodawcy. Wymieniamy również najważniejsze przyczyny stresu w pracy oraz jego skutki. 

Czym jest stres w pracy?

Zgodnie z definicją Państwowej Inspekcji Pracy, stres zawodowy to stan, w którym osoby pracujące doświadczają psychicznego napięcia i dyskomfortu z powodu wymagań oraz warunków przekraczających ich możliwości. 

Najczęstsze przyczyny stresu w pracy

Istnieją różne potencjalne powody odczuwania przez pracowników stresu w miejscu pracy. Poniżej wskazujemy te najczęściej występujące.

Przeciążenie pracą

Pracownik będzie nadmiernie zestresowany, jeżeli nie znajdzie czasu na odpoczynek i zacznie brać na siebie zbyt wiele obowiązków. Na zwiększenie poziomu stresu znacząco wpływają częste nadgodziny lub zabieranie pracy do domu. 

Niezdrowa rywalizacja w zespole

Nadmierna rywalizacja wśród zatrudnionych osób prowadzi do częstych konfliktów i występowania sytuacji wywołujących stres. Zazwyczaj obniża ich wydajność oraz zwiększa ryzyko wypalenia zawodowego. 

Praca pod dużą presją czasu

Stres w środowisku pracy wywołuje konieczność wykonania wielu zadań w krótkim czasie. Zwykle prowadzi to do frustracji i obniżenia jakości pracy. 

Zła atmosfera

Jeżeli w zespole panuje zła atmosfera, wzajemna nieufność i dochodzi do częstych konfliktów, pracownicy będą narażeni na ciągły stres i odczuwanie braku satysfakcji z wykonywanych obowiązków.

Charakter pracy niedostosowany do pracownika

Stres w miejscu pracy często jest spowodowany rozbieżnościami pomiędzy stawianymi pracownikom obowiązkami a ich możliwościami, kwalifikacjami i potrzebami. Dyskomfort psychiczny mogą wywoływać zarówno zadania zbyt trudne czy skomplikowane, jak i odczuwane jako nudne, monotonne i uniemożliwiające rozwój zawodowy. 

Nieodpowiednie warunki w miejscu pracy

Na odczuwanie stresu poważnie może wpływać m.in. niewygodne stanowisko pracy, zbyt niska lub wysoka temperatura, niewłaściwe oświetlenie, hałas, nieprzyjemne zapachy czy kontakt z niebezpiecznymi substancjami. 

Demotywujący styl zarządzania

Pracownicy często odczuwają stres w środowisku pracy, jeżeli nie mają wpływu na sposób wykonywania pracy, nie znają strategii firmy, jej planów i celów, a także nie zostali dokładnie zapoznani z własnym zakresem odpowiedzialności. Na odczuwanie stresu wpływają również sprzeczne wymagania, konflikt roli, brak informacji zwrotnych czy przedmiotowe traktowanie. Szczególnie stresogenny jest autokratyczny styl kierowania zespołem. 

Stres w pracy – skutki dla pracownika i firmy

Przewlekły stres w miejscu pracy może powodować wiele negatywnych skutków zarówno dla samych pracowników, jak i przedsiębiorstwa. Do konsekwencji po stronie pracowników można zaliczyć zwłaszcza: 

• problemy zdrowotne – w tym depresja,
• przewlekłe zmęczenie,
• zwiększone ryzyko wypalenia zawodowego,
• problemy z koncentracją, logicznym myśleniem i podejmowaniem decyzji,
• częste błędy i pomyłki w pracy,
• niechęć do zmian i przejawiania inicjatywy,
• spadek motywacji do pracy, kreatywności oraz zaangażowania.

Skutki stresu w pracy z perspektywy pracodawcy i organizacji to m.in.:

• spadek wydajności zespołu,
• wzrost częstotliwości skarg zgłaszanych przez klientów,
• zwiększona rotacja pracowników w firmie,
• obniżona jakość wytwarzanych produktów lub realizowanych usług,
• negatywny wpływ na atmosferę w miejscu pracy,
• zwiększona liczba absencji zatrudnionych z powodów zdrowotnych,
• większe ryzyko wypadków w miejscu pracy.

Sposoby radzenia sobie ze stresem w pracy

Nie istnieją uniwersalne metody, jak radzić sobie ze stresem w pracy. Skuteczność poszczególnych rozwiązań zależy zwłaszcza od rodzaju obowiązków zawodowych oraz indywidualnych cech i potrzeb zatrudnionych osób. Przedstawiamy pomysły, jak radzić sobie ze stresem w pracy, z których może skorzystać zarówno pracownik, jak i jego przełożony. 

Dostosowanie pracy do potrzeb i możliwości zatrudnionych

Pracownicy powinni mieć poczucie, że praca odpowiada ich kwalifikacjom i predyspozycjom, a także daje im możliwości rozwoju. Zadaniem menedżera jest zadbanie o to, aby wyznaczane podwładnym obowiązki były realne do wykonania w wyznaczonym czasie. 

Szkolenia dla pracowników

Stres w pracy pozwoli zredukować podnoszenie kompetencji zatrudnionych osób – zarówno twardych, jak i miękkich, czyli dotyczących umiejętności interpersonalnych, w tym asertywności, kreatywności, planowania pracy czy zarządzania emocjami. W tym celu pracodawca powinien zainwestować w szkolenia pracowników.

Sen, odpoczynek i relaksacja

Dobrym sposobem na to, jak radzić sobie ze stresem w pracy, jest zadbanie o siebie. Warto postarać się o co najmniej 7 godzin snu, wyjeżdżać na urlop czy stosować różne techniki relaksacyjne.

Sport

Skutecznym sposobem na odstresowanie się po pracy może być aktywność ruchowa. Dlatego dobrą inwestycją jest dofinansowywanie przez pracodawcę aktywności sportowych, np. w formie karty MultiSport. 

Dbanie o work-life balance

Aby pracownik mógł uniknąć nadmiernego zmęczenia i stresu, powinien zachowywać równowagę pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Ważne jest, aby po powrocie do domu przestać już myśleć o pracy, znaleźć czas na odpoczynek, realizację hobby czy pielęgnowanie relacji z bliskimi. 

Demokratyczny styl zarządzania

Istotne jest, aby pracownik był objęty wsparciem już od pierwszego dnia zatrudnienia. Warto w tym celu wdrożyć dobre praktyki onboardingowe, np. przydzielić mu mentora, wręczyć podręcznik pracownika czy podarować zestaw powitalny. Stres w miejscu pracy negatywnie wpływa na  atmosferę, ogranicza zaufanie i zamyka pracowników na wzajemne relacje. Zatrudnieni powinni mieć możliwość dzielenia się własnymi opiniami, spostrzeżeniami, problemami i emocjami. Wskazane jest, aby przełożony przekazywał im częste informacje zwrotne, traktował podmiotowo, doceniał, pozwalał uczestniczyć w podejmowaniu decyzji i zachęcał do współpracy. 

Odpowiednie planowanie zadań

Stres w pracy pozwoli ograniczyć tworzenie listy zadań do wykonania czy stosowanie technik sprzyjających efektywnej pracy, np. Pomodoro. Dobrze będzie nie odwlekać pilnej pracy na później i wyeliminować wszelkie rozpraszacze. 

Przyjazne środowisko pracy

Pracownicy będą odczuwać znacznie mniejszy stres, jeśli zostaną im zapewnione komfortowe i bezpieczne warunki pracy. Pracodawca może zainwestować np. w ergonomiczne meble biurowe, odpowiednie oświetlenie, nowoczesne maszyny czy dobrze wyposażone samochody służbowe z zaawansowanymi systemami bezpieczeństwa.