Co to są kompetencje miękkie i twarde? Przykłady oraz sposoby ich rozwijania

Kompetencje miękkie i twarde pracowników decydują o wydajności pracy oraz pozycji firmy na konkurencyjnym rynku. Ukończone studia kierunkowe to dziś nie wszystko, czego pracodawca powinien oczekiwać od kandydatów podczas rekrutacji.

W artykule wyjaśniamy, co to są kompetencje miękkie i twarde. Poznaj główne różnice pomiędzy nimi, przykłady oraz znaczenie w poszczególnych branżach. Zapoznaj się także ze sposobami ich rozwijania u swoich pracowników.

Co to są kompetencje twarde?

Kompetencje twarde to branżowa wiedza i praktyczne umiejętności, które są niezbędne do wykonywania obowiązków na określonym stanowisku pracy. Można je łatwo zmierzyć i potwierdzić za pomocą dokumentów, np. dyplomów, certyfikatów, świadectw, zaświadczeń czy rekomendacji.

Twarde kompetencje pozwalają wykonywać konkretne zadania i rozwiązywać problemy zawodowe w pracy – najczęściej przy zastosowaniu narzędzi, urządzeń, maszyn czy oprogramowania. 

Kompetencje twarde – przykłady

Kompetencje twarde są przydatne zwłaszcza w branży przemysłowej, TSL oraz sektorze specjalistycznych usług, np. informatycznych, medycznych, budowlanych, montażowych, serwisowych, prawnych, finansowych czy księgowych.

Można wyróżnić m.in. następujące przykłady kompetencji twardych:

• znajomość języka obcego – przydatna zwłaszcza w firmach, które funkcjonują na międzynarodowym rynku i obsługują zagranicznych kontrahentów,
• prawo jazdy na samochody osobowe i ciężarowe – niezbędne m.in. w pracy zawodowych kierowców, zaopatrzeniowców czy przedstawicieli handlowych,
• obsługa komputera, innego sprzętu IT oraz oprogramowania – umiejętność ważna zwłaszcza w pracy biurowej,
• znajomość języków oprogramowania – wykorzystywana przez pracowników branży IT,
• obsługa kasy fiskalnej – wymagana w pracy kasjerów, aptekarzy i wielu innych osób, które rejestrują transakcje za pomocą takiego urządzenia,
• znajomość przepisów prawnych – regulacji związanych z daną branżą,
• obsługa maszyn – umiejętność niezbędna zwłaszcza w sektorze przemysłowym.

Kompetencje miękkie – definicja

Kompetencje miękkie to zdolności interpersonalne, które wynikają z cech osobowościowych pracownika oraz wartości i zasad, którymi się kieruje. Dotyczą umiejętności zarządzania emocjami oraz zachowaniami. W pewnym stopniu są wrodzone, lecz można je w różny sposób rozwijać, np. dzięki kontaktom społecznym czy warsztatom. Nie da się ich dokładnie zmierzyć, chociaż pomagają w tym np. kwestionariusze osobowościowe, testy psychometryczne czy odgrywanie scenek z osobą prowadzącą rekrutację.

Dlaczego kompetencje miękkie są ważne?

Jak wynika z badań Światowego Forum Ekonomicznego, do 2030 roku aż 66% wszystkich zawodów będzie wymagać wysoko rozwiniętych kompetencji miękkich, które przekładają się na jakość pracy. Pracownik z miękkimi kompetencjami:

• usprawnia obsługę klientów, 
• ma spory wpływ na efektywność i wydajność pracy grupowej, 
• szybko rozwiązuje konflikty i inne problemy w pracy,
• pomaga budować pozytywną atmosferę w zespole,
• zwiększa motywację do pracy,
• przeciwdziała dużej rotacji w przedsiębiorstwie.

Miękkie kompetencje pracownika są ważne zwłaszcza na stanowiskach związanych z obsługą klientów, kontrahentów i petentów. Powinny je również rozwijać osoby zatrudnione w branży medyczno-opiekuńczej.

Kompetencje miękkie – przykłady 

Do przykładów kompetencji miękkich zaliczane są m.in.:

• komunikatywność – umiejętność nawiązywania werbalnych i pozawerbalnych kontaktów z innymi ludźmi, w tym współpracownikami, przełożonymi i kontrahentami. Komunikatywny pracownik przyjmuje otwartą postawę ciała, wzbudza zaufanie oraz potrafi tworzyć precyzyjne wypowiedzi, zrozumiałe dla rozmówców,
• aktywne słuchanie i empatia – są to kompetencje miękkie, które pozwalają trafnie rozpoznawać potrzeby klientów oraz proponować im rozwiązania, których oczekują. Ułatwiają także rozwiązywanie konfliktów w zespole,
• logiczne, krytyczne i analityczne myślenie – zyskuje na znaczeniu wraz z rozwojem automatyzacji, robotyzacji oraz sztucznej inteligencji,
• dyscyplina i odpowiedzialność – pracownik o takich cechach jest wydajny, słowny, uczciwy i godny zaufania,
• elastyczność i chęć rozwoju – współczesny rynek pracy dynamicznie się zmienia, zwłaszcza w związku z rozwojem nowoczesnych technologii. Dlatego pracodawcy cenią pracowników, którzy potrafią przystosowywać się do nowych warunków i są gotowi, aby ciągle podnosić swoje kompetencje,
• dobra organizacja – ułatwia i przyspiesza wykonywanie powierzonych zadań w terminie, a także zapobiega błędom, wypadkom oraz stresowi w pracy,
• kreatywność – jest to cecha, która pomaga tworzyć oryginalne, nieszablonowe projekty. Jest przydatna w wielu branżach, m.in. marketingowej, kulturalnej, architektonicznej, artystycznej, fotograficznej, filmowej czy IT,
• umiejętność pracy w grupie – osoby bezkonfliktowe, które potrafią efektywnie pracować w zespole i przedstawiać własne pomysły, to cenny zasób w firmach z wielu branż, 
• cechy przywódcze – powinny wykazywać je osoby, które są zatrudnione na stanowiskach kierowniczych,
• asertywność – pomaga zapobiegać konfliktom w zespole, a także obsługiwać trudnych klientów oraz negocjować warunki współpracy. Asertywny pracownik potrafi grzecznie, lecz stanowczo odmawiać, a zarazem nie ma problemu z przyjmowaniem krytyki,
• umiejętność pracy pod presją czasu – osoba dysponująca tą kompetencją wykonuje zadania w terminie i jest w mniejszym stopniu narażona na wypalenie zawodowe,
• kultura osobista – jest niezbędna zwłaszcza u pracowników obsługi klienta.

Jak rozwijać kompetencje twarde u pracowników?

Twarde kompetencje można kształtować na wiele sposobów. Umożliwiają to m.in.:

• kursy, warsztaty zawodowe oraz szkolenia pracowników,
• konferencje i spotkania branżowe,
• webinary i podcasty,
• narady i burze mózgów w miejscu pracy,
• studia podyplomowe,
• kursy językowe,
• literatura branżowa.

Sposoby wspierania kompetencji miękkich personelu

Przedsiębiorca może również wspierać rozwój kompetencji społecznych swoich pracowników. Pomagają w tym zwłaszcza:

• szkolenia i warsztaty z komunikacji interpersonalnej – pozwalają ćwiczyć m.in. kreatywność, komunikatywność, asertywność, logiczne myślenie czy umiejętność pracy pod presją czasu,
• coaching – polega na partnerskiej współpracy z indywidualnym opiekunem. Osoba taka wspiera i inspiruje pracownika do rozwoju oraz osiągania celów. Nie wskazuje mu konkretnych rozwiązań, lecz mobilizuje do ich samodzielnego poszukiwania. Pomaga odkrywać potencjał oraz wzmacniać kompetencje, którymi pracownik już dysponuje,
• mentoring – mentor w przeciwieństwie do coacha udziela konkretnych rad i wskazówek, które można wykorzystać w swojej pracy. Przyjmuje rolę mistrza – jest nim najczęściej starszy pracownik firmy z wieloletnim doświadczeniem i dużą wiedzą. Oprócz kompetencji miękkich pomaga on także swoim uczniom rozwijać twarde umiejętności,
• wyjazdy integracyjne – pozwalają pracownikom lepiej się poznać i ćwiczyć kompetencje społeczne w naturalnych sytuacjach.

W większości branż są dziś potrzebne zarówno twarde, jak i miękkie kompetencje pracowników. Chcesz, aby Twoja firma prężnie się rozwijała? Wspieraj więc zatrudnione osoby w kształtowaniu obu tych rodzajów umiejętności.