Faktoring – co to jest, jak działa i jakie są rodzaje faktoringu?

Polscy przedsiębiorcy powszechnie zmagają się z problemem nieterminowego opłacania faktur przez swoich kontrahentów. Z powodu zamrożonych środków często nie są w stanie finansować bieżących kosztów działalności, co może prowadzić nawet do upadku firmy. Jedną ze skutecznych metod odzyskiwania należności jest faktoring.

W artykule wyjaśniamy, na czym polega faktoring i jakie wyróżniamy rodzaje. Tłumaczymy także, od czego zależą koszty faktoringu i jak przekłada się na płynność finansową zarówno większych firm, jak i sektora MŚP.

Co to jest faktoring? Definicja pojęcia

Firmy narażone na ryzyko zatorów płatniczych mogą skorzystać z zewnętrznego źródła finansowania, jakim jest faktoring. Faktoring bazuje na transakcji sprzedaży wierzytelności.

Przedsiębiorca przekazuje na rzecz Faktora faktury wystwawione dla swoich kontrahentów wraz z prawem do roszczeń. W tym celu zawierają umowę cesji wierzytelności, która objętmuje jedynie te faktury, których termin zapłaty jeszcze nie upłynął. W ich przypadku obowiązek uregulowania zobowiązania pojawia się po długim czasie od momentu sprzedaży, np. dopiero po 90 dniach.

Przedsiębiorca, który korzysta z usługi faktoringu, nie musi miesiącami czekać na przelew od swojego kontrahenta. Otrzymuje pieniądze od Faktora (banku lub firmy faktoringowej) w krótkim czasie po wystawieniu faktury dla kontrahenta. Faktoring może również obejmować pakiet dodatkowych usług, takich jak:

• monitorowanie płatności przez faktora,
• windykacja należności,
• wsparcie w prowadzeniu rozliczeń,
• przejęcie przez Faktora ryzyka niewypłacalności dłużnika – jeśli firma zdecyduje się na faktoring pełny.

Jak działa faktoring? 7 kroków

Umowa faktoringu jest zawierana pomiędzy faktorantem (przedsiębiorcą, który korzystają z tej formy finansowania) a faktorem (instytucją, która nabywa wierzytelność).

Poniżej przedstawiamy podstawowe etapy faktoringu.

1. Przedsiębiorca (faktorant) realizuje usługę lub sprzedaż i wystawia fakturę z odroczoną płatnością swojemu kontrahentowi.
2. Faktorant przesyła do faktora wniosek faktoringowy wraz z wymaganymi załącznikami.
3. Faktor weryfikuje otrzymane dokumenty, a także wiarygodność faktoranta oraz jego kontrahenta.
4. W przypadku pozytywnej weryfikacji podpisywana jest umowa faktoringu wraz z cesją wierzytelności. 
5. Faktorant zgłasza poprzez platformę on-line Faktora nieprzeterminowane faktury wystawione dla kontrahentów objętych umową faktoringu.
6. Na rachunek bankowy faktoranta przelewane są środki pieniężne za faktury w zazwyczaj 80-90% wartości faktury.
7. Kontrahent (dłużnik) dokonuje płatności na konto faktora lub zwleka z uregulowaniem należności.
8. Faktor pobiera od przedsiębiorcy naliczone na podstawie umowy prowizje i odsetki. Jeżeli dłużnik nie płaci w terminie, wtedy firma faktoringowa rozpoczyna świadczenie ewentualnych usług dodatkowych – np. windykacji.

Na etapie weryfikacji wniosku faktor może poddać analizie:

• wielkość obrotów firmy faktoranta,
• długość działania firmy na rynku,
• jakość współpracy pomiędzy faktorantem a jego kontrahentem.
• wiarygodność i wypłacalność jego kontrahentów

Rodzaje faktoringu

Warto, aby przedsiębiorca przed podpisaniem umowy wiedział, jakie usługi obejmuje faktoring i czym różnią się poszczególne rodzaje faktoringu.

Faktoring pełny lub niepełny

Jednym z rodzajów jest faktoring pełny (bez regresu). W tym przypadku Faktor przejmuje na siebie pełne ryzyko niewypłacalności kontahenta. Nie może więc wymagać od faktoranta, aby ten z własnych środków pokrył nieuregulowane przez kontrahenta zobowiązanie.

Faktoring niepełny (z regresem) nie zwalnia natomiast przedsiębiorcy z odpowiedzialności za niewypłacalność dłużnika. W sytuacji gdy kontahent nie może uregulować zaległej kwoty dla Faktora, obowiązek zapłaty należności spada na faktoranta. 

Faktoring mieszany

Pośrednie rozwiązanie stanowi tzw. faktoring mieszany. W tym przypadku odpowiedzialność faktora za brak wypłacalności kontrahenta jest ograniczona jedynie do wskazanej w umowie kwoty – pozostałą część zobowiązania musi więc pokryć przedsiębiorca.

Faktoring jawny a faktoring cichy

Usługa faktoringowa dzieli się również ze względu na to, czy kontrahenci są informowani o przejęciu wierzytelności przedsiębiorcy przez Faktora. W faktoringu jawnym informacje o cesji wierzytelności są przekazywane kontahentom. Od tego momentu powinni oni dokonywać płatności za faktury wyłącznie na konto firmy faktoringowej. Cichy faktoring jest natomiast chętnie wybierany przez te firmy, które obawiają się pogorszenia stosunków z partnerami biznesowymi w związku z posądzeniem o brak zaufania. Kontahenci nie są informowani o cesji wierzytelności na rzecz Faktora.

Faktoring odwrotny

Faktoring odwrotny pozwala przedsiębiorcy wydłużyć termin spłaty zobowiązań wobec swoich dostawców, którzy otrzymują zapłatę od faktora, zgodnie z terminem płatności na fakturze z odroczoną płatnością. Przedsiębiorca, który korzysta z usługi faktoringu odwrotnego, staje się odtąd dłużnikiem firmy faktoringowej. Dzięki temu zyskuje dodatkowy czas na uregulowanie płatności za fakturę, zwykle 1-2 miesiące. Musi jednak zapłacić prowizję.

Ile kosztuje faktoring? Koszty związane z realizacją usługi

Przedsiębiorca korzystający z usługi faktoringu powinien być przygotowany na pewne koszty. Ich wysokość będzie uzależniona zwłaszcza od tego, na jaki rodzaj faktoringu się zdecyduje, wartości limitu czy liczby kontrahentów. Zazwyczaj naliczana jest prowizja od limitu. Prowizja faktoringowa przysługuje Faktorowi w związku z obsługą wierzytelności.

W przypadku pełnego faktoringu może również zostać naliczona prowizja za przejęcie ryzyka niewypłacalności. Przedsiębiorca musi się również liczyć z kosztami w postaci comiesięcznych odsetek, naliczanych od kwoty udzielonego przez firmę faktoringową finansowania. Faktor może go również obciążyć kosztami windykacji, jeżeli dłużnik nie opłaci faktury w terminie.

Jakie są zalety faktoringu?

Główną zaletą faktoringu jest poprawa płynności finansowej firmy. Przedsiębiorca uzyskuje szybki dostęp do zamrożonych środków. Dzięki temu może pokrywać bieżące koszty prowadzenia działalności (np. podatek dochodowy, VAT, ZUS), wypłacać wynagrodzenia pracownikom, a także regulować zobowiązania wobec kontrahentów. W efekcie zmniejsza się ryzyko bankructwa firmy czy utraty wiarygodności. Uzyskane finansowanie, w przeciwieństwie do bankowego kredytu, można przeznaczyć na dowolny cel – również na inwestycje. Faktoring działa mobilizująco na kontrahentów, którzy po otrzymaniu informacji o przejęciu wierzytelności przez faktora szybciej regulują zobowiązania.

Faktoring przyczynia się również do wzrostu konkurencyjności firm, ponieważ mogą one oferować kontrahentom długie terminy płatności za faktury. Przedsiębiorca, który wywiązuje się na czas ze zobowiązań wobec kontrahentów, zyskuje nie tylko większą wiarygodność stabilnego partnera w bizesie, ale i większe szanse otrzymania rabatów.

Pozostałe zalety faktoringu to m.in.:

• możliwość przeniesienia na faktora odpowiedzialności za brak wypłacalności dłużnika,
• brak konieczności odnawiania umowy faktoringowej – jest ona zwykle podpisywana na czas nieokreślony,
• alternatywa do kredytu,
• wypracowanie lepszej kultury płatniczej kontahetów objętych faktoringiem.

Co jeszcze warto wiedzieć o faktoringu?

Przed zawarciem umowy warto być świadomym, że faktoring wiąże się z prowizjami i odsetkami pobieranymi przez firmy faktoringowe. Pozostałe ograniczenia faktoringu to np.:

• objęcie faktoringiem jedynie nieprzeterminowanych faktur,
• utrudniony dostęp dla nowo powstałych firm – aby skorzystać z faktoringu, zazwyczaj konieczna jest co najmniej roczna obecność na rynku.

Faktoring jako sposób na finansowanie faktur – podsumowanie

Faktoring to warte rozważenia rozwiązanie dla tych przedsiębiorców, którzy wystawiają swoim kontrahentom faktury z odroczonym terminem płatności. Pozwala utrzymać płynność finansową przedsiębiorstwa, a tym samym uniknąć ryzyka bankructwa czy utraty wiarygodności firmy. Mobilizuje kontrahentów do szybszego regulowania zobowiązań, a także pomaga uzyskać przewagę konkurencyjną.