Sprawozdanie środowiskowe – kogo dotyczy i jakich formalności należy dopełnić?

Spora część polskich przedsiębiorców jest zobowiązana do corocznego sporządzania sprawozdania środowiskowego oraz opłacania wyliczonych na jego podstawie opłat. Najczęściej obowiązek taki pojawia się w przypadku korzystania z firmowych samochodów. Jakie formalności należy zatem spełnić i w jakim terminie złożyć deklarację? Na co naraża się przedsiębiorca, który nie wniesie opłaty środowiskowej?

Co to jest sprawozdanie środowiskowe?

Sprawozdanie środowiskowe to szczegółowy wykaz, który przyjmuje formę tabelarycznego zestawienia. Służy firmom do corocznej ewidencji, dotyczącej zakresu korzystania ze środowiska oraz należnych z tego tytułu opłat. Jako „korzystanie ze środowiska” należy rozumieć wprowadzanie do atmosfery szkodliwych gazów i pyłów, a także składowanie odpadów. Opłata środowiskowa stanowi więc pewnego rodzaju rekompensatę dla państwa, w związku z zanieczyszczaniem powietrza. Obowiązek sporządzania sprawozdania środowiskowego wynika z ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r., a także jej późniejszych nowelizacji.

Kogo dotyczy sprawozdanie środowiskowe?

Zobowiązani do corocznego składania sprawozdania środowiskowego są zarówno polscy, jak i zagraniczni przedsiębiorcy, a także organizacje pozarządowe, spółdzielnie mieszkaniowe, placówki edukacyjne oraz instytucje i jednostki zarządzające infrastrukturą publiczną (np. przestrzenią miejską). Obowiązek ten może dotyczyć również osób fizycznych, jeżeli:

• wykonują zawód medyczny w ramach praktyki specjalistycznej lub indywidualnej,
• korzystają ze środowiska w zakresie wymagającym pozwolenia,
• prowadzą działalność wytwórczą w takich obszarach jak hodowla zwierząt, leśnictwo, ogrodnictwo, uprawy rolne, warzywnictwo lub rybactwo śródlądowe.

Wprowadzanie do atmosfery pyłów lub gazów może nastąpić m.in. w przypadku tych podmiotów, które:

• spalają paliwa w pojazdach z silnikiem spalinowym,
• prowadzą stacje paliw,
• korzystają z kotłowni,
• zajmują się hodowlą drobiu,
• prowadzą działalność z wykorzystaniem tego typu procesów technologicznych jak lakierowanie, wędzenie, spawanie czy malowanie.

Jak obliczyć opłatę środowiskową i sporządzić sprawozdanie?

Sprawozdanie środowiskowe można sporządzić zarówno w tradycyjnej formie papierowej, jak i elektronicznej. Należy tego dokonać zgodnie z wytycznymi, zawartymi w Rozporządzeniu Ministra Klimatu.

Przedsiębiorca powinien wyliczyć należną opłatę za korzystanie ze środowiska według stawek wskazanych w Obwieszczeniu Ministra Środowiska. Może dokonać tego samodzielnie lub wyznaczyć pełnomocnika – zwykle będzie to biuro rachunkowe. Przygotowanie wykazu oraz wyliczenie opłat środowiskowych ułatwiają bezpłatne aplikacje, które znajdują się na stronach internetowych urzędów marszałkowskich. Program na podstawie wprowadzonych danych automatycznie liczy kwotę należności.

Wykaz należy następnie złożyć w urzędzie marszałkowskim właściwego województwa, pod warunkiem, że wyliczona opłata jest wyższa niż 100 złotych. W przypadku niższej kwoty, przedsiębiorca ma jedynie obowiązek sporządzenia sprawozdania, a następnie jego przechowywania przez co najmniej 5 lat na wypadek ewentualnej kontroli.

Obowiązek dokonania opłaty na konto urzędu marszałkowskiego powstaje jedynie w sytuacji, gdy wyliczona należność przekracza 800 złotych. W przypadku kwot wyższych niż 100 zł, lecz nieprzekraczających 800 zł, należy jedynie złożyć zeznanie środowiskowe.

Jak złożyć sprawozdanie środowiskowe?

Przygotowany wykaz można złożyć osobiście podczas wizyty w urzędzie marszałkowskim, wysłać listem poleconym lub przesłać elektronicznie. W celu dostarczenia sprawozdania środowiskowego online, należy posłużyć się podpisem kwalifikowanym lub Profilem Zaufanym. Ostateczny termin złożenia deklaracji oraz wniesienia opłaty za ubiegły rok mija 31 marca.

Aby wysłać dokument, należy wejść na stronę ePUAP i zalogować się. Następnie z katalogu spraw wybieramy opcję „Najnowsze usługi centralne”, po czym klikamy w link „Informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz wysokości należnych opłat”. Wchodzimy w zakładkę „Załatw sprawę”, po czym „Przejdź do formularza”. Konieczne jest uzupełnienie wszystkich danych oraz zweryfikowanie ich poprawności. Sprawozdanie środowiskowe podpisujemy Profilem Zaufanym i dostarczamy online do właściwego urzędu.

Gdzie należy wpłacić opłatę środowiskową?

Opłatę środowiskową należy przelać do 31 marca na konto bankowe urzędu marszałkowskiego. Zazwyczaj będzie to urząd właściwy ze względu na miejsce, w którym przedsiębiorca korzysta ze środowiska, tj. prowadzi działalność powodującą jego zanieczyszczanie. Wyjątkowa sytuacja występuje wtedy, gdy wprowadzanie do atmosfery gazów lub pyłów następuje na skutek eksploatacji urządzeń, np. korzystania z samochodów firmowych. Wówczas należną opłatę należy wnieść na rachunek urzędu marszałkowskiego, właściwego ze względu na miejsce rejestracji danego urządzenia.

Opłata środowiskowa za samochód

Do sporządzenia sprawozdania środowiskowego jest zobowiązany każdy przedsiębiorca, który w celu prowadzenia działalności wykorzystuje firmowy samochód. Nie ma znaczenia, czy jest to auto będące jego własnością, czy używane w ramach leasingu lub umowy wynajmu długoterminowego. Nie jest także istotne, czy pojazd znajduje się w rejestrze środków trwałych firmy. Opłata obowiązuje wtedy, gdy samochód emituje do powietrza pyły lub gazy.

Od czego zależy wysokość opłaty środowiskowej za auto?

Wysokość opłaty środowiskowej za samochód należy ustalić na podstawie faktur za paliwo, które zostały ujęte jako koszt prowadzenia działalności. Przedsiębiorca poniesie więc koszt uzależniony od ilości zakupionego paliwa, która w sprawozdaniu powinna zostać ujęta w jednostce masy. Niezbędne staje się więc przeliczenie litrów na tony. Oprócz wspomnianej ilości paliwa, wysokość opłaty środowiskowej jest uzależniona od:

• rodzaju paliwa,
• kategorii auta (ciężarowe, osobowe lub specjalne),
• daty pierwszej rejestracji samochodu,
• daty spełnienia wymagań europejskiego standardu emisji spalin – uzyskania potwierdzającego certyfikatu EURO.

W przypadku opłaty środowiskowej za samochód obowiązuje ogólna zasada wnoszenia należności. Przedsiębiorca będzie więc musiał wpłacić pieniądze na konto urzędu marszałkowskiego jedynie wtedy, gdy wyliczona kwota okaże się wyższa niż 800 złotych. W przeciwnym razie obowiązkowe jest jedynie złożenie wykazu, o ile wyliczona należność będzie przekraczać 100 złotych. Obliczeń opłaty środowiskowej można dokonać poprzez wpisanie danych w formularzu aplikacji, udostępnianych na stronach internetowych urzędów marszałkowskich.

Na jakie sankcje są narażeni przedsiębiorcy?

Jeśli przedsiębiorca nie złoży sprawozdania środowiskowego w terminie i nie wniesie należnej opłaty, będą mu zagrażać dotkliwe sankcje. Urząd marszałkowski w przypadku nieotrzymania rejestru wylicza samodzielnie opłatę – może w tym celu posłużyć się wynikami kontroli inspektora ochrony środowiska. Zasady wyliczania są wówczas znacznie mniej korzystne dla przedsiębiorcy. Powinien on również być przygotowany na zapłatę odsetek za zwłokę oraz kary grzywny.

Przedsiębiorcy korzystający z urządzeń wprowadzających pyły lub gazy do powietrza bez wymaganych zezwoleń, mogą zostać wezwani do wniesienia opłaty podwyższonej o 500%.

Inną sankcją nałożoną na podmiot zalegający z opłatami środowiskowymi może być ponadto brak możliwości otrzymania dotacji ze środków publicznych lub żądanie zwrotu uzyskanego dofinansowania. Przedsiębiorcy, którzy byli zobowiązani jedynie do złożenia wykazu (bez obowiązku wniesienia opłaty) mogą uniknąć kar – powinni w tym celu złożyć sprawozdanie po terminie i jednocześnie wyrazić czynny żal.