WNT obowiązek podatkowy – kiedy powstaje, czym jest, kto płaci VAT?

Zakup towarów od przedsiębiorców działających na terenie krajów Unii Europejskiej może rodzić obowiązek naliczenia VAT, jeżeli transakcja spełnia warunki wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. To strona kupująca jest zobowiązana do wykazania należnego VAT-u i rozliczenia go.

Z artykułu dowiesz się więcej na temat obowiązku podatkowego WNT. Sprawdzisz między innymi, co wchodzi w skład podstawy opodatkowania i kiedy następuje dzień powstania obowiązku podatkowego. Podpowiemy Ci również, jak przeliczyć na złotówki należną kwotę wyrażoną w obcej walucie.

Kiedy transakcja uważana jest za nabycie wewnątrzwspólnotowe?

Ustawa o podatku od towarów i usług, art. 9 ust. 1, określa wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (w skrócie WNT) jako nabycie prawa do rozporządzania – jak właściciel – towarami, które w wyniku dostawy są wysyłane lub transportowane z terytorium jednego państwa członkowskiego do drugiego. 

Załóżmy, że zakładasz firmę, potrzebujesz nowego samochodu i chcesz sprowadzić go do Polski np. z Niemiec. Oznacza to, że zamierzasz nabyć i przetransportować towar wewnątrzwspólnotowo, czyli na terenie Unii Europejskiej. Jak każdy nabyty towar, również ten należy zaksięgować, aby wywiązać się z obowiązków podatnika. Aby zrobić to prawidłowo, należy być zarejestrowanym w bazie podatników VAT-UE jeszcze przed zaistnieniem transakcji.

Co wchodzi w skład podstawy opodatkowania WNT?

Podstawą opodatkowania w WNT jest kwota, jaką nabywca musi zapłacić za zakupiony towar. W jej skład wchodzą:

• podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku od towarów i usług,
• prowizje oraz koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia pobierane przez dostawcę od podmiotów dokonujących wewnątrzwspólnotowego nabycia.

Kiedy powstaje obowiązek podatkowy WNT?

Ten, kto kupuje towary od przedsiębiorców unijnych, musi zdawać sobie sprawę z tego, że to na nim ciąży obowiązek rozliczenia się z podatku, a nie na sprzedawcy. Jest to sytuacja odwrotna do standardowej i może być przyczyną pewnych nieporozumień, jeśli kontrahent nie ma takiej świadomości.

Co do zasady obowiązek podatkowy w WNT powstaje w momencie wystawienia faktury przez podatnika, nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towaru, który jest przedmiotem WNT.

Przykład: kontrahent z Niemiec dokonał dostawy towarów na rzecz kontrahenta z Polski 28.07.2023, a fakturę wystawił dnia:

• 23.07.2023 – obowiązek podatkowy w WNT powstanie w dniu wystawienia faktury, czyli 23.07.2023;
• 08.08.2023 – obowiązek podatkowy w WNT powstanie w dniu wystawienia faktury, czyli 08.08.2023;
• 18.08.2023 – obowiązek podatkowy w WNT powstanie 15.08.2023 (15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów).

Przy rozliczaniu WNT podatek VAT należny stanowi jednocześnie podatek VAT naliczony.

Kiedy dostaniesz fakturę zaliczkową przed dostawą towaru nabytego w ramach WNT, nie powoduje ona obowiązku podatkowego VAT.

Rozliczanie transakcji WNT bez faktury – nowe zasady 

Uwaga – 1 lipca 2023 r. weszły w życie zmiany w przepisach podatkowych (pakiet SLIM VAT 3), dotyczące m.in. rozliczania WNT. Nowelizacja ustawy zniosła obowiązek posiadania faktury od sprzedawcy. Od teraz warunkiem odliczenia podatku VAT jest wykazanie podatku należnego w okresie rozliczeniowym, w którym powstał obowiązek podatkowy z tego tytułu. Faktura nie jest już formalnym warunkiem odliczenia podatku.

Jak odpowiednio przeliczyć fakturę WNT?

Zgodnie z art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, gdy kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.

Jak już wcześniej wspomniano, w przypadku WNT, zgodnie z art. 20 ust. 5 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, który jest przedmiotem WNT. 

W związku z powyższym, jeżeli dostawa towarów nastąpiła przed wystawieniem faktury, obowiązek podatkowy z tytułu WNT powstanie w dniu wystawienia faktury. W związku z tym kursem właściwym do przeliczenia kwot ujętych na takiej fakturze dla potrzeb podatku VAT (zarówno w zakresie podatku naliczonego, jak i podatku należnego) jest średni kurs NBP waluty obcej z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury.

WNT obowiązek podatkowy – podsumowanie

Jeżeli kupujesz towar na terenie jednego z krajów Unii Europejskiej i transportujesz go do Polski, obowiązuje Cię opodatkowanie wewnątrzwspólnotowego nabycia towaru (WNT). Ważne, by jeszcze przed transakcją być zarejestrowanym jako podatnik VAT-UE. Obowiązek podatkowy w WNT powstaje w momencie wystawienia faktury przez podatnika, jednak nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru, który jest przedmiotem WNT. Wystawienie faktury zaliczkowej w ramach WNT nie powoduje powstania obowiązku podatkowego VAT. Pamiętaj również, że kwota, od której nalicza się podatek, to nie tylko koszt towaru, ale też inne koszty, a kwotę wyrażoną w euro musisz przeliczyć na złote według odpowiedniego kursu.