Pracownica w ciąży. Podstawowe prawa i przywileje, o których powinieneś wiedzieć

Pracownica, którą zatrudniasz, właśnie poinformowała Cię, że jest w ciąży? To nie powód do paniki. Poznaj podstawowe prawa, jakie jej przysługują i przekonaj się, że przy woli współpracy z obu stron firma nie musi stawać na głowie.

„Jestem w ciąży” – słowa, które mają moc prawną

Od momentu poinformowania przez pracownicę o tym, że spodziewa się dziecka, kodeks pracy nakłada na pracodawcę szereg obowiązków, których celem jest otoczenie jej szczególną opieką. Część z tych obowiązków ma charakter bezwzględny, co oznacza, że nawet na życzenie pracownicy nie można ich uchylić.

Czy pracodawca może zwolnić kobietę w ciąży?

Jednym z podstawowych praw kobiet w ciąży w pracy jest zakaz ich zwalniania. Pracodawca nie może rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży i w czasie urlopu rodzicielskiego, ale również wychowawczego i macierzyńskiego.

Wyjątek?

– Zaistnienie przyczyny uzasadniającej rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z winy pracownicy. W takim przypadku na wypowiedzenie umowy musi wyrazić zgodę organizacja związkowa reprezentującą pracownicę.

– Jeżeli firma ogłosiła upadłość, pracodawca może rozwiązać umowę o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego.

– Zasada nie obowiązuje, jeżeli pracownica pracuje na okresie próbnym, nieprzekraczającym jednego miesiąca.

Stopień zaawansowania ciąży ma znaczenie

Jeżeli umowa pracownicy (umowa o pracę na czas określony lub okres próbny dłuższy niż jeden miesiąc) według planu ulegałaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, w takim wypadku automatycznie ulega przedłużeniu do dnia porodu.

Wyjątek?

– Jeżeli umowa o pracę została zawarta na czas określony, w celu zastąpienia pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności, wtedy nie stosuje się wyżej wymienionej zasady.

Czas pracy przyszłej mamy

Pracownica w ciąży nie może pracować:

– w godzinach nadliczbowych (maksymalny czas pracy w ciągu dnia to 8 godzin),

– w porze nocnej,

– w przerywanym czasie pracy.

Dodatkowo pracownica w ciąży nie może być bez swojej zgody oddelegowana poza miejsce zamieszkania. Jeżeli nie wyrazi zgody, nie musi wyjeżdżać na delegację i nie ponosi z tytułu odmowy konsekwencji.

„Badanie lekarskie? Tak, może Pani wyjść wcześniej”

Jednym z kolejnych zapisów ułatwiających funkcjonowanie ciężarnej pracownicy jest przepis dotyczący badań lekarskich. Jeżeli lekarz zleci pracownicy badania związane z ciążą, których przeprowadzenie jest możliwie jedynie w czasie pracy, pracownica ma prawo je wykonać w tym czasie.

Czas na wykonanie badań rozumiany jest jako czas przeprowadzenia samego badania, przejazdu na badania oraz na czynności z nim związane. Za taką nieobecność pensja nie jest pomniejszana – pracownica otrzymuje pełne wynagrodzenie.

Wynagrodzenie chorobowe w ciąży

Pracownica w ciąży ma prawo wykorzystać 270 dni zwolnienia lekarskiego. Chociaż wiele ciężarnych kobiet pracuje do ostatnich chwil przed porodem, to ze względów zdrowotnych część z nich przechodzi na zwolnienie lekarskie do końca ciąży. Kto i w jakiej wysokości wypłaca świadczenie za ten okres? 

Ciężarnej pracownicy przysługuje 100% średniomiesięcznego wynagrodzenia za cały okres przebywania na zwolnieniu. Przez pierwsze 33 dni w roku zatrudniona otrzymuje wynagrodzenie chorobowe w ciąży od pracodawcy. Od 34. dnia otrzyma zasiłek chorobowy wypłacany przez ZUS. Jeżeli pracodawca zatrudnia więcej niż 20 pracowników, w dalszym ciągu to on wypłaca świadczenie. 

Prawa ciężarnej w pracy uciążliwej, niebezpiecznej lub szkodliwej

Kobiety w ciąży zgodnie z prawem nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia i przebiegu ciąży. Wśród tego rodzaju prac znajdują się między innymi prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym (w tym ręcznym transportem ciężarów), prace w mikroklimacie zimnym, gorącym i zmiennym, a także w narażeniu na hałas lub drgania. Szczegółowy wykaz prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. 

Wyżej wymienione obowiązki należą do podstawowych praw pracowniczych, do przestrzegania których obliguje prawo. Po bardziej szczegółowe regulacje, dotyczące na przykład poszczególnych branż, warto sięgnąć do kodeksu pracy. W myśl powiedzenia „nieznajomość prawa szkodzi” lepiej poznać je wszystkie i odpowiedzialnie podejść do budowania relacji z pracownicami, które spodziewają się dziecka.