CSR nie jest zarezerwowany tylko dla dużych korporacji

Prezentacja wyników raportu EFL „CSR w MŚP. Pod lupą”

Mikro-, małe i średnie firmy podejmują działania z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu, choć najczęściej nie zdają sobie z tego sprawy – wynika z najnowszego raportu EFL „CSR w MŚP. Pod lupą”. Aż 71 proc. MŚP nie zna definicji terminu CSR, ale po zapoznaniu się z nią, 67 proc. przedsiębiorców deklaruje prowadzenie aktywności z tego obszaru. Najaktywniejsi są przedstawiciele branży HoReCa (83 proc.), najrzadziej działania CSR realizują firmy handlowe (55 proc.). Tylko 1 na 10 firm ma wyznaczony budżet na CSR, który w co trzeciej organizacji nie przekracza 100 tys. zł.

– Duże firmy, takie jak nasza, dysponują możliwościami wsparcia często wykraczającymi poza polskie doświadczenia. Sądzę więc, że, jako „specjalista od MŚP”, EFL jest winien małym i średnim przedsiębiorcom wiedzę z zakresu CSR, do której podmiotom mniejszym, działającym lokalnie, bez powiązań transgranicznych, dotrzeć jest na pewno trudniej. A, jak pokazuje nasz najnowszy raport, społeczna odpowiedzialność biznesu nie jest zarezerwowana dla dużych korporacji i nie musi wiązać się ze znacznymi wydatkami. Większość przedsiębiorców reprezentujących sektor MŚP prowadzi działania na rzecz środowiska naturalnego, pracowników czy społeczności lokalnych, ale nie nazywa ich CSR-owymi. Intuicyjnie czuje ich wagę̨ i to jest bardzo optymistyczny przekaz. Co więcej, coraz częściej CSR-u nie traktują tylko jako kosztu, lecz uważają go za inwestycję. Zdają sobie sprawę z tego, że działania z obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu przynoszą korzyści nie tylko beneficjentom, ale również̇ firmie. Budują lojalność i zaufanie klientów, zwiększają motywację i produktywność pracowników, podnoszą wartość marki – powiedział Radosław Woźniak, prezes zarządu EFL.

MŚP nie są świadome, że prowadzą działania CSR

Z raportu „CSR w MŚP. Pod lupą” wynika, że jedynie 24 proc. badanych przedsiębiorstw zadeklarowało znajomość terminu CSR,
7 na 10 nie potrafi podać jego definicji. Wiedza na temat obszaru społecznej odpowiedzialności biznesu jest tym wyższa, im większa jest firma. Wśród mikrofirm „za pan brat” z definicją CSR jest tylko 17 proc. podmiotów, podczas gdy wśród średnich – 30 proc. Patrząc na obroty, ta tendencja jest widoczna jeszcze bardziej – tylko 15 proc. przedsiębiorstw o obrotach do 1 mln zł zna termin CSR, podczas gdy wśród firm z obrotami od 5 do 20 mln zł ten odsetek jest ponad dwa razy wyższy (34 proc.). Może to być związane z większą profesjonalizacją i wewnętrznym podziałem zadań w takich przedsiębiorstwach. Biorąc pod uwagę branże, najwyższy odsetek odnotowano wśród reprezentantów branży produkcyjnej (32 proc.) oraz transportowej (26 proc.), najmniejszy w budownictwie (17 proc.).

Niemal połowa badanych nie ma żadnych skojarzeń z omawianym terminem. (49 proc.) Najczęściej deklarowane asocjacje dotyczą etyki, moralności i odpowiedzialności (11,4 proc.), troski o pracowników (6,6 proc.), środowisko naturalne (3,6 proc.) oraz o lokalną społeczność (3,8 proc.).

Deklaratywny poziom wiedzy zmienia się, gdy przedsiębiorcy poznają definicję „CSR”. Wówczas aż 67 proc. ankietowanych deklaruje, że działa w myśl zasad CSR. Najaktywniejsi są przedstawiciele branży hotelarskiej i gastronomicznej (83 proc.) oraz transportowej (76 proc.). Natomiast najrzadziej działania CSR prowadzą firmy handlowe (55 proc.). Po bliższym poznaniu definicji CSR jego realizację deklaruje, podobnie jak to miało miejsce przy znajomości terminu, prawie dwa razy więcej firm o obrotach od 5 do 20 mln zł (84 proc.) niż firm z obrotami do 1 mln zł (44 proc.).

Mirella Panek-Owsiańska, była prezeska Forum Odpowiedzialnego Biznesu i konsultantka biznesowa, zwraca uwagę, że to, czy dana organizacja realizuje działania na rzecz społeczności lokalnej, konsumentów czy dostawców, zauważa dopiero w momencie przygotowywania raportu społecznego czy raportu zrównoważanego rozwoju.

– Często w firmach prowadzi się dużo pozytywnych i pożytecznych aktywności, tylko nikt nie łączy ich z CSR-em, są to raczej rozproszone, pojedyncze aktywności, które mają miejsce w różnych działach. Weźmy pod lupę na przykład rzetelność kupiecką. Nikt w firmach MŚP – lub bardzo rzadko – nie łączy jej ze społeczną odpowiedzialnością biznesu, a przecież przy odpowiednim systemowym podejściu jest ważnym elementem odpowiedzialności – mówi Mirella Panek-Owsiańska.

MŚP działają bez strategii i odgórnie

Tylko 7 proc. mikro-, małych i średnich firm realizujących działania odpowiedzialnościowe ma strategię CSR. Jeśli uwzględnić CSR-owy komponent w ogólnej strategii firmy (10 proc.) czy jego umiejscowienie w okresowych planach (5 proc.), można przyjąć, że  blisko co piąta firma (22 proc.) ma w tym zakresie jakikolwiek plan, formalizujący i strukturyzujący działania CSR. Zdecydowana większość przedsiębiorstw aktywnych w tym obszarze działa spontanicznie (68 proc.).

W 7 na 10 firm inicjatorem działań z zakresu społecznej odpowiedzialności biznesu jest zarząd lub top-management (70 proc.). Choć sprzyja to skuteczności (stałość dopływu środków, sankcja zarządcza dla działań), może też niekorzystanie wpływać na poziom utożsamiania się kadry pracowniczej z podejmowanymi aktywnościami. W co piątej firmie inicjatywa należy do poszczególnych pracowników. Najrzadziej, co może dziwić, źródłem inicjatywy CSR są działy HR oraz PR/marketing – po 8 proc. wskazań.

Bez budżetu, spontanicznie

Ponad połowa mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw realizujących działania CSR nie ma na ten cel wyznaczonego budżetu (59 proc.).

– Oznacza to, że środki, w miarę możliwości, są wygospodarowywane w zależności od potrzeb. W efekcie CSR może być jedną z pierwszych aktywności firmy, które zostaną zawieszone w okresach słabszej koniunktury. Brak konkretnego budżetu oznacza również ograniczenia czy niemożność stawiania konkretnych celów, a następnie weryfikacji ich osiągania. W tej sytuacji ocena skuteczności działań CSR dokonywana jest głównie po fakcie, co może sprzyjać racjonalizacji nie najlepszych posunięć – zwraca uwagę Justyna Gudowska-Pohling, Menadżer ds. badań w EFL.

Tylko 11 proc. firm posiada wyznaczony budżet na aktywności CSR, a 7 proc. ma pulę środków na CSR w ramach budżetu marketingowego. Co dziesiąta firma na działania CSR rocznie przeznacza do 10 tys. zł, co trzecia do 100 tys. zł. Więcej niż 1 mln zł na ten cel jest wygospodarowywanych w 3 proc. podmiotów z sektora MŚP.